Akkoord richtlijn energieprestatie van gebouwen tijdens de formele Raadsstemming

Achtergrond

De eerste herziening van de EPBD vond plaats in 2018, bedoeld als een toevoeging aan de maatregelen op basis van de EED die (herzien) op 1 oktober 2023 in werking is getreden. In het Fit for 55-pakket, kondigde de Europese Commissie aan ook met een voorstel tot herziening van de EPBD te komen.

De  EPBD zal er samen met de EED voor moeten zorgen dat in 2050 sprake is van een zeer energie-efficiënt en koolstofvrij gebouwenbestand. De op handen zijnde herzieningen van de EPBD moeten de bepalingen van de (herziene) EED met betrekking tot de voorbeeldfunctie van de overheden kracht bijzetten, met name met betrekking tot (renovatie) van gebouwen en overheidsopdrachten.

Een greep uit de belangrijkste onderdelen van de EPBD

In de toelichting bij het herzieningsvoorstel staat onder meer:

‘Gebouwen zijn belangrijke materiaalbanken, opslagplaatsen waar hulpbronnen decennialang worden bewaard, en de ontwerpopties hebben een grote invloed op de emissies gedurende de gehele levenscyclus, zowel in het geval van nieuwe gebouwen als bij renovaties. De prestaties gedurende de gehele levenscyclus van gebouwen moeten niet alleen bij nieuwbouw, maar ook bij renovaties in aanmerking worden genomen, door beleidsmaatregelen voor de vermindering van de broeikasgasemissies gedurende de gehele levenscyclus op te nemen in de plannen voor de renovatie van gebouwen van de lidstaten.’

De herzieningsvoorstellen hebben tot doel om (investeringen in) renovatie van gebouwen te stimuleren, de voordelen van de interne markt voor bouwproducten te vergroten, en te komen tot gemeenschappelijke normen en de toegang tot informatie te vergroten, zodat de gebouwensector zijn broeikasgasemissies op de meest kosteneffectieve manier kan verminderen.

Een greep uit de belangrijkste aspecten:

• Lidstaten moeten in 2030 16% en in 2033 26% (t.o.v. 2020) van de slechtst presterende utiliteitsgebouwen te renoveren. Ook hier zijn uitzonderingen mogelijk voor bijvoorbeeld monumenten, gebouwen van de krijgsmacht en bepaalde gebouwen in de landbouwsector.
• Alle nieuwe gebouwen moeten in 2030 emissievrij zijn (ook wel: zero-emmission buildings, ‘ZEB-vereiste’). Voor nieuwe gebouwen die eigendom zijn van overheidsinstanties geldt deze verplichting tot emissievrij daarentegen al vanaf 2028. Eventuele uitzonderingen zijn mogelijk voor historische gebouwen, gebedshuizen en gebouwen voor defensiedoeleinden. In 2050 moeten alle bestaande gebouwen zijn omgevormd tot emissievrije gebouwen.
• Verder zijn in de EPBD aanvullende eisen opgenomen aan de energielabelsystematiek in de lidstaten, onder meer door middel van een gemeenschappelijk EU-sjabloon voor het energielabelafschrift. Op deze wijze worden burgers beter geïnformeerd en verduurzamingsbeslissingen eenvoudiger. In Nederland blijft de indeling A tot en met G behouden, waaraan een nieuwe klasse (A0) wordt toegevoegd, voor gebouwen die aan het  ZEB-vereiste voldoen.
• In verschillende bepalingen van de EPBD speelt ook binnenmilieukwaliteit van gebouwen een meer zwaarwegende rol.
• In artikel 9a van de  EPBD zijn regels opgenomen over verplichte installatie van een zonne-energiesysteem waar dat technisch, functioneel en economisch haalbaar is:

“1. Member States shall ensure that all new buildings are designed to optimise their solar energy generation potential on the basis of the solar irradiance of the site, enabling the  subsequent cost-effective installation of solar technologies.

(…)

7. Member States shall put in place a framework providing the necessary administrative,  technical and financial measures to support the deployment of solar energy in buildings, including in combination with technical building systems or efficient district heating systems.”

Voor nieuwe utiliteitsgebouwen van meer dan 250 m2 gebruiksoppervlakte is de ingangsdatum van de nieuwe bepalingen uiterlijk 31 december 2026. Voor bestaande publieke gebouwen geldt een geleidelijke invoering. Bij bestaande gebouwen groter dan 2.000 m2 gebruiksoppervlakte moeten de nieuwe bepalingen uiterlijk op 31 december 2027 ingaan, waarna de drempel in toenemende mate wordt verlaagd tot 250 m2 in december 2030.

Voorstel akkoord en formeel aangenomen

Op 7 december 2023 bereikten de Europese Commissie, de Europese Raad van Ministers en het Europees Parlement een voorlopig akkoord over de herziene  EPBD. Op dinsdag 12 maart 2024 heeft ook het Europees Parlement de herziene EPBD formeel aangenomen. Bij de  formele Raadsstemming  op 12 april 2024 is de herziene EPBD goedgekeurd. Met deze goedkeuring is het Fit for 55-pakket compleet. De lidstaten krijgen twee jaar de tijd om de herziene EPBD te implementeren.

Aanbestedingspraktijk

Het is nu afwachten op welke wijze de EPBD bepalingen een plek zullen krijgen in nationale wetgeving. Overheden zullen bij de uitvraag tot de realisatie van nieuwe gebouwen, in ieder geval op korte termijn rekening moeten houden met de vereisten uit de EPBD. Dit betekent dat marktpartijen bij het inschrijven op overheidsopdrachten steeds meer geconfronteerd zullen worden met de hierboven opgesomde aspecten, waaronder het ZEB-vereiste, als onderdeel van de aanbestedingsprocedure  c.q. uitvraag.