Europese Raad bereikt overeenstemming over de CSDDD

Achtergrond CSDDD

Op 14 december 2023 maakte het Europees Parlement en de Europese Raad bekend dat zij een voorlopig akkoord hadden bereikt over de tekst van de CSDDD. Het definitieve concept van de CSDDD (gepubliceerd op 30 januari 2024) is op 28 februari 2024 ter akkoord voorgelegd aan de Europese Raad. Er werd toen géén gekwalificeerde meerderheid bereikt, aangezien onder meer Duitsland ervoor koos niet voor de CSDDD te stemmen en Frankrijk op het laatste moment een voorstel indiende om de drempelwaarde met betrekking tot het aantal werknemers aanzienlijk te verhogen.

Naar aanleiding hiervan zijn er meerdere aanpassingen in het concept gedaan met betrekking tot de tekst van de CSDDD waarna, op 15 maart 2024, de vereiste gekwalificeerde meerderheid wel werd behaald.

Doel van de CSDDD

In een eerdere blog hebben we toegelicht dat het doel van de CSDDD is  ervoor te zorgen dat ondernemingen een bijdrage leveren aan een duurzame ontwikkeling door feitelijke en potentiële negatieve effecten op mensenrechten en het milieu in hun hele leveringsketens vast te stellen (maar ook te voorkomen, te beëindigen of tot een minimum te beperken), dus niet alleen met betrekking tot de eigen ondernemingsactiviteiten en activiteiten van dochterondernemingen, maar ook de activiteiten in de waardeketens die worden uitgevoerd door gevestigde zakelijke relaties.

Wijzigingen in de CSDDD

Nadat op 28 februari 2024 geen meerderheid werd behaald in de Europese Raad, is de CSDDD op bepaalde punten aanzienlijk gewijzigd. Hieronder bespreken wij een aantal van die wijzigingen:

1. Toepassingsbereik

De grootste verandering ziet toe op de reikwijdte van de richtlijn. Zo is de drempelwaarde voor EU-ondernemingen die onder de werking van de CSDDD komen te vallen, verhoogd van ondernemingen met meer dan 500 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van €150 miljoen naar ondernemingen met meer dan 1.000 werknemers en een wereldwijde netto-omzet van meer dan €450 miljoen. Voor ondernemingen uit derde landen geldt dat zij onder de reikwijdte van de CSDDD vallen indien zij een netto-omzet van €450 miljoen in de EU hebben behaald (in plaats van €150 miljoen).

Onder de reikwijdte vallen ook ondernemingen die niet voldoen aan bovengenoemde drempelwaardes, maar die wel een moedermaatschappij zijn van meerdere ondernemingen die (als groep) voldoen aan de drempelwaardes[1]. Tot slot vallen onder de reikwijdte ook ondernemingen  die een franchise- of licentieovereenkomst zijn aangegaan, of die een moedermaatschappij zijn van een groep ondernemingen die franchise- of licentieovereenkomsten hebben gesloten met onafhankelijke derde ondernemingen in ruil voor royalty’s. Daar zijn echter wel de volgende voorwaarde aan verbonden:

1. Deze overeenkomsten zorgen voor een gemeenschappelijke identiteit, een gemeenschappelijk bedrijfsconcept en de toepassing van uniforme bedrijfsmethoden;
2. De royalty’s jaarlijks bedragen meer dan €22,5 miljoen; en
3. De onderneming of de moedermaatschappij van een groep ondernemingen heeft/hebben een wereldwijde netto-omzet van meer dan €80 miljoen.

In de herziene CSDDD is er verder voor gekozen om EU-ondernemingen die actief zijn in bepaalde risicosectoren, voorheen opgenomen onder artikel 2(1b) van de concept CSDDD, te schrappen. EU-ondernemingen met meer dan 250 werknemers, een wereldwijde netto-omzet van meer dan €40 miljoen én die actief zijn in één of meerdere sectoren met een bijzonder grote impact (waaronder: i) de productie van textiel, leder en verwante producten, ii) landbouw, bosbouw, visserij, de productie van voedingsproducten, en de groothandel in landbouwgrondstoffen, levende dieren, hout, voeding en dranken, en iii) de ontginning van minerale hulpbronnen)[2] vallen dus niet onder het toepassingsbereik van de definitieve versie van de CSDDD. Wel is ervoor gekozen om een herzieningsbepaling op te nemen zodat op een later tijdstip kan worden heroverwogen om  deze ondernemingen wel op te nemen onder de reikwijdte.

Door deze schrapping en de aanzienlijke verhoging van de drempelwaardes zullen beduidend minder bedrijven onder het toepassingsbereik van de richtlijn vallen. Voor deze ondernemingen geldt echter niet dat ze niet geconfronteerd kunnen worden met de werking van de CSDDD. Indien een onderneming namelijk onderdeel is van een waardeketen van één (of meerdere) onderneming(en) die wel onder de reikwijdte van de CSDDD valt, dan zal de desbetreffende onderneming waarschijnlijk betrokken worden (door middel van (bijvoorbeeld) contractuele bepalingen) bij de zorgvuldigheidsverplichtingen van deze (“in-scope”) ondernemingen.

2. Gefaseerde inwerkingtreding

Een tweede wijziging ten opzichte van de concept CSDDD heeft betrekking op de gefaseerde inwerkingtreding voor de ondernemingen die onder het toepassingsbereik van de richtlijn vallen. Ondernemingen met meer dan 5.000 werknemers en een netto-omzet van €1.500 miljoen krijgen drie jaar de tijd om aan de CSDDD te voldoen. Ondernemingen met meer dan 3.000 werknemers en een netto-omzet van €900 miljoen krijgen 4 jaar de tijd en ondernemingen met meer dan 1.000 werknemers en een netto-omzet van €300 miljoen krijgen 5 jaar de tijd. Deze termijnen gaan lopen vanaf 20 dagen na publicatie van de CSDDD. Publicatie zal waarschijnlijk in de loop van dit kalenderjaar plaatsvinden.

3. “Chain of activities”

Een andere belangrijke wijziging betreft een beperking van de zorgvuldigheidsverplichtingen tot een “chain of activities” in plaats van een “valuechain”. Het oorspronkelijke voorstel had betrekking op activiteiten in de gehele waardeketen, terwijl de herziene versie betrekking heeft op specifiek genoemde delen van deze waardeketen. Hierbij maakt de CSDDD een specifiek onderscheid tussen delen van de zogenoemde “downstream chain”[3] en “upstream chain”[4].

4. Verplichtingen onder de CSDDD

In de herziene versie wordt het beëindigen van partnerschappen – die feitelijk of potentieel negatieve gevolgen hebben voor mensenrechten of milieu - geclassificeerd als een laatste redmiddel. Hierbij moeten ondernemingen op grond van artikel 4 en artikel 5  van de CSDDD een preventief of corrigerend actieplan opstellen waarin de beëindiging wordt beoordeeld aan de hand van de vraag of dit zou resulteren in duidelijk ernstiger nadelige gevolgen.  

Wat nu?

Op dit moment ligt de bal bij het Europees Parlement, dat tijdens zijn laatste vergadering in april over het voorstel moet gaan stemmen. Zodra het Europees Parlement zijn goedkeuring heeft gegeven (behoudens eventuele wijzigen), zal de richtlijn naar verwachting in de eerste helft van 2024 formeel worden aangenomen. De EU-lidstaten hebben dan twee jaar de tijd om de wetgeving om te zetten in nationale wetgeving.

Conclusie

Hoewel de reikwijdte van de CSDDD flink is ingeperkt, geldt dat ondernemingen, die onder de reikwijdte vallen, binnenkort zullen worden geconfronteerd met de werking van de richtlijn. Daarbij is van belang om op te merken dat ook ondernemingen die nu niet (meer) onder het toepassingsbereik vallen, er verstandig aan doen zich voor te bereiden vanwege de samenwerking met ondernemingen die wél onder de reikwijdte vallen.

Over Ploum’s team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk

De specialisten van ons team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk staan u graag bij indien u vragen heeft over dit onderwerp, of over andere kwesties rondom Internationale Handel, Douane of Voedselveiligheid- en wetgeving. Door onze jarenlange ervaring in onder meer de Internationale handel en logistiek, kunnen wij u snel en effectief van dienst zijn. Indien u vragen heeft over dit onderwerp, kunt u contact opnemen met één van onze teamleden of neem rechtstreeks contact op met Marijn van Tuijl (m.vantuijl@ploum.nl) of Jikke Biermasz (j.biermasz@ploum.nl).