Opnieuw Amerikaanse invoerheffingen op buitenlands aluminium- en staal: dit zijn de aandachtspunten

Nieuwe Amerikaanse importheffingen voor staal en aluminium

Op 10 februari 2025 maakte president Trump bekend voor alle landen een invoerheffing van 25% op aluminium en staal producten te gaan implementeren.[1] De maatregel, die per 12 maart 2025 in effect treedt, zal direct de Europese staal- en aluminiumindustrie treffen. De aangekondigde invoerrechten zouden—onder andere—de lokale Amerikaanse economie moeten beschermen, maar hebben in ruil daarvoor een aanzienlijke economische weerslag op buitenlandse bedrijven die handel drijven met de Verenigde Staten. In dit blog wordt besproken wat de implicaties zijn van importheffingen en welke stappen u kunt nemen als uw organisatie te maken krijgt met verhoogde invoerrechten.

De implicaties van importheffingen

Een importheffing houdt in dat het ene land belasting heft over specifieke goederen en/of diensten die worden geïmporteerd uit een ander land. De economische en geopolitieke macro-effecten van importheffingen kunnen aanzienlijk zijn: verhoogde invoerrechten bevorderen de geldelijke toevoer naar de staatskas en beschermen lokale industrieën, maar kunnen ook worden gebruikt om politieke invloed uit te oefenen op een ander land.

De aangekondigde Amerikaanse importheffingen zorgen ervoor dat wanneer een Amerikaans(e) (rechts)persoon staal of aluminium wilt importeren uit bijvoorbeeld Nederland, zij extra belasting moet betalen over deze producten. Omdat buitenlands staal en aluminium vanuit een Amerikaans perspectief hierdoor duur is, zouden Amerikaanse bedrijven geprikkeld moeten worden om deze producten zelf te gaan maken. Op ten duur zou deze ‘onshoring’ meer werkgelegenheid moeten creëren, een daarmee, de lokale economie moeten versterken.[2] Landen waartegen de importheffingen zijn gericht (in dit voorbeeld: Nederland) zouden daarentegen economisch juist geraakt worden. Immers leiden de verhoogde invoerrechten ertoe dat er op de Amerikaanse markt minder Nederlands aluminium en staal wordt geïmporteerd.

Omdat getroffen landen een economisch belang hebben bij opheffing of in ieder geval verlaging van de artificieel verhoogde invoerrechten, is het achterliggende idee dat de Verenigde Staten gemakkelijker politieke invloed zou kunnen uitoefenen over de EU. Al is ook mogelijk dat getroffen landen als tegenreactie zelf ook heffingen voor specifieke Amerikaanse producten en diensten invoeren. In een dergelijk geval ontstaat er een zogenoemde ‘handelsoorlog’.[3] Uiteindelijk is het de consument die daar vaak de prijs voor betaalt. Per slot van rekening moeten importeurs hun prijzen vaak verhogen om de importheffingen te kunnen betalen en tegelijkertijd hun bedrijf winstgevend te houden.

Harley-Davidson: de financiële risico’s van het proberen te vermijden van importheffingen

Sommige bedrijven hopen importheffingen te kunnen omzeilen door het land van herkomst aan te passen van hun producten. Door de be- of verwerkingsplaats van een goed te verplaatsen naar een plek die niet onderhevig is aan importheffingen voor dat specifieke product, zou een bedrijf in theorie (het verhoogde) invoerrecht kunnen omzeilen. Een bedrijf die dit recent probeerde in de ogen van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: ‘het HvJ’ of ‘het Hof’), was Harley-Davidson Europe Ltd (hierna: ‘Harley-Davidson’). De Europese rechter trok recent een streep door de werkwijze van het internationale motorrijwielenbedrijf.

In de zomer van 2018 verhoogde president Trump tijdens zijn eerste presidentiële termijn de importtarieven op aluminium en staal. In reactie verhoogde de EU op haar beurt de importheffingen voor in de Verenigde Staten gemaakte motorfietsen. Hierdoor werden de invoerheffingen op de Europese markt verhoogd van 6% naar in totaal 31% met ingang van de zomer van 2018 en in totaal 56% met ingang van de zomer van 2021. Hierop verplaatste de Amerikaanse motorfietsfabrikant Harley-Davidson een deel van haar productie die was bestemd voor de Europese markt van de Verenigde Staten naar een fabriek in Thailand. Hierdoor probeerde, in de ogen van het Hof, Harley-Davidson de door de EU aangekondigde importheffingen te mijden.[4]

Harley-Davidson wilde zeker weten dat de motorrijwielen bestemd voor de EU na de verhuizing van de productielocatie de oorsprong Thailand zouden krijgen in plaats van de Verenigde Staten. In dit kader verzocht zij de Belgische douane om een aantal bindende oorsprongsinlichting (een ‘BOI’) beschikkingen uit te geven. Een BOI is een bindende schriftelijke beslissing van een douaneautoriteit die die oorsprong van goederen certificeert.[5] In eerste instantie werden de BOI-aanvragen door de Belgische autoriteiten toegewezen in de zomer van 2019.[6]

Echter werden de BOI’s niet veel later weer ingetrokken op verzoek van de Europese Commissie (hierna: ‘de EC’ of ‘de Commissie’). De Commissie was namelijk van mening dat het economisch ongerechtvaardigd was dat Harley-Davidson haar producten in Thailand liet be- en verwerken met als voornaamste doel de verhoogde invoerrechten te vermijden. Als gevolg hiervan achtte de EC dat de motorproducten niet in aanmerking mochten komen voor de bevestiging van Thailand als land van oorsprong. De EC wees in dit kader op antimisbruikbepaling artikel 33 DWU. Dit artikel regelt onder andere dat indien in een ander land of gebied een bewerking of verwerking wordt verricht met het doel om douanerechten te ontwijken, dit wordt geacht economisch niet gerechtvaardigd te zijn en de goederen niet in aanmerking komen voor de bevestiging van oorsprong van het land waar deze bewerking of verwerking heeft plaatsgevonden.[7]

Het Hof verenigde zich met het standpunt van de Commissie en oordeelde dat Harley-Davidson haar productielocatie had verplaatst met het voornaamste doel om de invoerrechten (lees ook: ‘handelspolitieke maatregelen van de Unie’) te vermijden. Als gevolg hiervan oordeelde het HvJ dat de BOI terecht was ingetrokken, waardoor de motorrijwielproducten van Harley-Davidson alsnog de oorsprong de Verenigde Staten kregen ex. artikel 33 DWU. Onder de streep betekende dit voor Harley-Davidson dat zij dus alsnog was onderworpen aan forse invoerheffingen.[8] 

Praktische tips voor ondernemingen die te maken krijgen met importheffingen

Tot slot worden in dit blog een aantal praktische tips gegeven aan ondernemingen die te maken krijgen met importheffingen.

Wanneer u ten tijde van Europese handelspolitieke maatregelen uw plaats van productie wilt verplaatsen, is het gunstig dat u kunt aantonen dat  u een deel van uw bedrijfsvoering verhuist vanwege, bijvoorbeeld, kostenreductie (lees ook: ‘offshoring’).[9] Dit kunt u doen door zakelijke redenen voor verplaatsing goed te documenteren, zodat u bij controles toepassing van antimisbruikbepaling artikel 33 DWU kunt voorkomen. Op deze manier voorkomt u dat uw bedrijf onterecht wordt verweten dat u uw productieplaats zou hebben verschoven met als hoofdmotief het ontwijken van hogere importheffingen—met alle financiële consequenties van dien.

Verder is van belang dat u zich houdt aan de toepasselijke wet- en regelgeving in en rondom het aanvragen en verkrijgen BOI-beschikkingen (lees ook: oorsprongscertificaten), zodat u onnodige en vaak ook kostbare navorderingen kunt voorkomen. Douanewetgeving is complex. Het Douane, Handel en Logistiek team van Ploum bezit alle kennis en expertise om uw oorsprongsaanvragen in goede banen te leiden en u bij te staan in geval u verzeild raakt in een geschil met de Nederlandse douane over de oorsprong van uw goederen.

Conclusie

Gelet op bovenstaand zullen de komende vier jaar een zeer interessante, maar in die zin ook spannende tijd worden voor de internationale haven en handel. De recent aangekondigde Amerikaanse importheffingen kunnen een aanzienlijke financiële last gaan vormen voor aluminium- en staalbedrijven in Europa en veel ondernemingen die worden geconfronteerd met deze handelssancties krijgen te maken met douanerechtelijke vraagstukken. Het Douane, Handel en Logistiek team van Ploum heeft ruime ervaring met het voeren van douanerechtelijke procedures en heeft alle kennis in huis om uw bedrijf hierin te assisteren. Heeft u naar aanleiding van bovenstaande nog vragen, neem dan gerust contact op met Arjan Wolkers (a.wolkers@ploum.nl) of Jikke Biermasz (j.biermasz@ploum.nl).