Het einde van de VAR lijkt nabij, maar is het alternatief ook effectief?

Eerder las u hier over het wetsvoorstel Beschikking Geen Loofheffingen (wet BGL). De ‘beschikking geen loonheffing’ zou de VAR (Verklaring arbeidsrelatie) in 2015 voorgoed vervangen. Echter, het wetsvoorstel werd met weinig enthousiasme ontvangen in de Tweede Kamer. Na kritisch advies van de Raad van State, vakbonden en zzp-organisaties op het wetvoorstel BGL, besloot Staatssecretaris Wiebes van Financiën dan ook met een alternatief wetsvoorstel te komen: de wet deregulering beoordeling arbeidsrelatie (wet DBA). In dit wetsvoorstel wordt geregeld dat de Belastingdienst sectorale model-opdrachtovereenkomsten gaat beoordelen, teneinde fiscaalrechtelijke duidelijkheid te verschaffen ten aanzien van de loonheffingen.

Het einde van de VAR

Een VAR biedt momenteel duidelijkheid over de vraag of loonheffingen dienen te worden betaald of ingehouden over de inkomsten die uit arbeid worden verkregen. Hoewel de VAR in theorie een effectief instrument leek, bleek de afgelopen jaren meermaals dat er toch enkel haken en ogen zitten aan de VAR. De voornaamste kritiekpunten uit de praktijk zijn dat de hoge administratieve lasten volledig voor rekening komen van de ZZP-er en dat een gebrek bestaat aan efficiënte en effectieve handhaving van het instrument. Vanaf 1 januari 2016 moet het daarom niet langer mogelijk zijn een VAR aan te vragen of een beroep te doen op een reeds verkregen VAR. Het einde van de VAR lijkt daarmee alsnog nabij.

Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties

Staatssecretaris Wiebes laat opdrachtgevers en opdrachtnemers gelukkig niet achter met lege handen en komt met een alternatief voor de VAR: de mogelijkheid om een opdrachtovereenkomst (preventief) voor te leggen aan de Belastingdienst. Aan de hand van de voorgelegde overeenkomst(en), geeft de Belastingdienst schriftelijk uitsluitsel over de vraag of een opdrachtgever loonheffingen dient in te houden en te betalen. In deze beslissing wordt tevens opgenomen voor hoe lang een eventuele vrijwaring geldt. Door de ‘aanmelding’ voor dergelijke overeenkomsten nu al open te stellen, hoopt de Belastingdienst per 1 januari 2016 over een scala aan sectorale modelovereenkomsten te beschikken, die online op de website worden geplaatst. Deze modellen kunnen door opdrachtgevers en opdrachtnemers kosteloos worden gedownload, waarmee wordt gewaarborgd dat partijen direct weten waar ze aan toe zijn.

Doelstellingen en voornaamste kritiekpunten

Met de nieuwe aanpak wordt beoogd te dereguleren, schijnzelfstandigheid te voorkomen en een verbeterede balans te creëren tussen de verantwoordelijkheid van opdrachtgevers en opdrachtnemers. Daarnaast beoogt de wet DBA een oplossing te bieden met enerzijds een sectorale benadering en anderzijds individuele keuzevrijheid. Hoewel het voorstel steun krijgt vanuit de praktijk, klinkt er ook kritiek. Krijgen we straks geen overschot aan modelovereenkomsten waarin slechts verschillen op detailniveau zijn opgenomen? Leidt het toezien op correcte uitvoering van de werkzaamheden niet tot meer papierwerk voor zowel opdrachtnemer als opdrachtgever? Gaan partijen er überhaupt tezamen op toezien dat werkzaamheden conform de voorwaarden uit de modelovereenkomst worden uitgevoerd? Wat gebeurt er met sectoren waarvoor geen modelovereenkomsten tot stand zijn gekomen voor 1 januari 2016? Zal de Belastingdienst dit keer wel overgaan tot efficiënte en effectieve handhaving? Leidt een te snelle inwerkingtreding van het wetsvoorstel wellicht tot onzorgvuldigheid? En de vraag waarin al het voorgaande samenkomt: wordt de schijnzelfstandigheid met dit instrument daadwerkelijk aangepakt? De Staatssecretaris zal deze (kritische) vragen eerst naar tevredenheid van de Eerste Kamer moeten beantwoorden, alvorens het voorstel daadwerkelijk wet wordt.

Inwerkingtreding en overgangsrecht

De Tweede Kamer heeft op 2 juli jl. reeds ingestemd met het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel wordt momenteel behandeld door de Eerste Kamer en de beoogde datum van inwerkingtreding is 1 januari 2016. Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen omtrent de VAR? Meldt u zich dan snel aan voor de update Ploum over Arbeid of lees ons artikel met daarin een antwoord op de meest gestelde vragen omtrent afschaffing van de VAR. De volledige wettekst kunt u hier raadplegen.   Dit artikel is geschreven door Peggy Tchai.