Opfrissing wetgeving etikettering van levensmiddelen: hoe zit het ook alweer?

Het etiket van een (voorverpakt) levensmiddel is onderworpen aan diverse wettelijke voorschriften. De Europese Verordening (EU) Nr. 1169/2011 geldt daarbij als basisdocument. Er bestaan naast de algemene voorschriften voor alle levensmiddelen eveneens aanvullende voorschriften voor specifieke categorieën levensmiddelen, zoals zuigelingenvoeding of biologische levensmiddelen. Levensmiddelenbedrijven, maar ook importeurs en retailers, doen er daarom goed aan om de wettelijke voorschriften voor etikettering van levensmiddelen correct te implementeren. Dit met name met het oog op de handhaving door de NVWA.

Wie is verantwoordelijk voor juiste etikettering?

Allereerst is het van belang om vast te stellen wie verantwoordelijk is voor de juiste etikettering van levensmiddelen. Volgens artikel 8 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 is de exploitant van een levensmiddelenbedrijf onder wiens naam of handelsnaam een levensmiddel in de handel wordt gebracht verantwoordelijk voor de juiste voedselinformatie.

In artikel 3 (lid 3) van de Algemene Levensmiddelenverordening (EG) nr. 178/2002 is een exploitant van een levensmiddelenbedrijf gedefinieerd als ‘natuurlijke persoon of rechtspersoon die verantwoordelijk is voor de naleving van de in de levensmiddelenwetgeving vastgestelde voorschriften in het levensmiddelenbedrijf waarover hij de leiding heeft’. Indien de betreffende exploitant van het levensmiddelenbedrijf niet in de EU is gevestigd, dan is in beginsel de importeur verantwoordelijk voor deze informatie.

Adresgegevens

De naam en adresgegevens van de betreffende exploitant van het levensmiddelenbedrijf of de importeur moeten op het etiket staan. Het adres kan bestaan uit de straat, postcode en plaats, maar ook uit postbusnummer of antwoordnummer, postcode en plaats. Let op dat het adres niet vervangen mag worden door enkel het noemen van handelsnaam en plaats of door het noemen van een website. Wel geldt dat de naam en het adres mogen worden aangevuld met een telefoonnummer, e-mailadres en/of website.

Uiteraard geldt dat de retailer levensmiddelen niet mag verkopen indien deze kennis heeft van een onjuiste etikettering. In dergelijke omstandigheden kan de NVWA naast het levensmiddelenbedrijf (producent), of onder omstandigheden de importeur, ook de retailer hierop aanspreken. Het is dan ook verstandig voor de importeur of retailer van levensmiddelen om hiertoe contractuele afspraken te maken, zodat eventuele financiële schade (bijvoorbeeld bestuurlijke boetes) via contractuele weg verhaald kunnen worden op bijvoorbeeld de producent.

Verplichte vermeldingen

Artikel 9 van Verordening (EU) Nr. 1169/2011 bevat een basislijst met verplichte vermeldingen voor levensmiddelen:

a. benaming van het levensmiddel;
b. lijst van ingrediënten;
c. allergenenetikettering;
d. kwantitatieve ingrediëntendeclaratie (KWID);
e. nettohoeveelheid;
f. houdbaarheidsdatum;
g. bijzondere bewaarvoorschriften en/of gebruiksvoorwaarden;
h. naam/handelsnaam en adres van verantwoordelijke exploitant;
i. land van oorsprong of plaats van herkomst;
j. gebruiksaanwijzing als het levensmiddel moeilijk te gebruiken is zonder gebruiksaanwijzing;
k. percentage alcohol voor dranken met meer dan 1,2% alcohol;
l. voedingswaardevermelding

Hierbij is er een uitzondering gemaakt voor het opnemen van alle verplichte informatie ten aanzien van kleinere verpakkingen, afhankelijk van de grootte van de verpakking. Deze uitzonderingen houden bijvoorbeeld in dat een betreffende producent niet alle verplichte informatie hoeft op te nemen op het etiket. Of dat alle verplichte informatie in een kleinere lettergrootte vermeld mag worden. In beginsel moeten alle verplichte vermeldingen in een lettergrootte van minimaal 1,2 mm vermeld worden. Daarnaast gelden er nog meer vereisten, zoals de plaats op het etiket, het gebruik van pictogrammen of symbolen en eventueel andere aanduidingen.

Nederlandse taal

Bovendien is het goed om te weten dat volgens artikel 15 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 en artikel 3 van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen geldt dat alle verplichte informatie voor levensmiddelen op de Nederlandse markt in het Nederlands moet zijn opgenomen. Naast de Nederlandse taal is het uiteraard mogelijk om een aanvullende taal op te nemen. Deze vereiste komt voort uit het principe (opgenomen in artikel 15 van Verordening (EU) nr. 1169/2011) dat deze verplichte voedselinformatie moet worden aangebracht in een taal die gemakkelijk te begrijpen in de lidstaat waar het levensmiddel wordt verkocht.

(Ver)koop op afstand

De consument anno nu koopt inmiddels ook veel levensmiddelen online, en daarmee dus ‘op afstand’. Dit betekent dat de verplichte voedselinformatie ook ‘op afstand’ - vóór het moment van aankoop - beschikbaar moet zijn voor de consument. Denk bijvoorbeeld aan de website waarop het levensmiddel te koop wordt aangeboden. Een uitzondering wordt gemaakt voor de houdbaarheidsdatum van het levensmiddel. Dit neemt uiteraard niet weg dat deze informatie aanwezig moet zijn op het etiket van het levensmiddel zelf.

Business-to-Business

Een laatste punt van aandacht betreft Business-to-Business (B2B) verkoop van levensmiddelen. Er zijn namelijk minder verplichte vermeldingen voor omverpakkingen van voorverpakte levensmiddelen voor B2B of voor verpakte levensmiddelen voor B2B.

Omverpakkingen voor voorverpakte levensmiddelen betreft de buitenste verpakking. Bijvoorbeeld de omdoos van een voorverpakt levensmiddel die aan een supermarkt wordt geleverd voor uiteindelijke verkoop van het voorverpakte levensmiddel aan de consument. De omverpakking van het voorverpakte levensmiddel moet de benaming, houdbaarheidsvermelding, bijzondere bewaarvoorschriften en/of gebruiksvoorwaarden evenals de naam en het adres van de levensmiddelenexploitant bevatten. Verplichte informatie zoals de lijst van ingrediënten en de allergenenetikettering is niet vereist.

Tot slot zijn er ook nog verpakte levensmiddelen die niet bestemd zijn om als zodanig aan de consument of aan een cateraar te leveren. Deze zijn bijvoorbeeld bestemd voor een levensmiddelenproducent om nog verder te verwerken in het eindproduct. Dergelijke verpakkingen moeten informatie zoals de benaming en de productie- of partijcode bevatten. Bovendien is het ook mogelijk om deze informatie op slechts het handelsdocument te vermelden, mits dit niet mogelijk is op de verpakking.

In dat kader is het van essentieel belang dat de exploitant van het levensmiddelenbedrijf dat de verpakte levensmiddelen levert, verantwoordelijk is voor het aanleveren van alle informatie over zijn producten aan de exploitant van het betreffende levensmiddelenbedrijf, zodat deze laatste exploitant de verplichte voedselinformatie aan de consument kan geven.

Aandachtspunten voor levensmiddelenbedrijven

De etikettering van levensmiddelen is aan diverse wettelijke voorschriften gebonden, zowel op Europees als op nationaal niveau. Deze wettelijke voorschriften dienen onder omstandigheden niet enkel voor de levensmiddelenproducent zelf, maar ook door de importeur of de retailer te worden nagekomen. De NVWA kan, afhankelijk van de omstandigheden van het geval, een of meerdere schakels in de keten hierop aanspreken en maatregelen (zoals bestuurlijke boetes) opleggen. In dit kader is het dus van belang om de etiketten van levensmiddelen vooraf te laten beoordelen door een (juridische) professional. Dit geldt ook voor het opnemen en/of beoordelen van contractuele bepalingen die zien op het waarborgen van de wettelijke verplichtingen ten aanzien van o.a. de etikettering van levensmiddelen en het kunnen verhalen van eventuele financiële schade.

Over Ploum’s team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk

Heeft u vragen over etikettering of over andere zaken met betrekking tot levensmiddelen? De specialisten van ons team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk staan u daarbij graag bij. Door onze jarenlange ervaring in onder meer de Voedsel- en warenpraktijk, kunnen wij u snel en effectief van dienst zijn. Indien u vragen heeft over dit onderwerp of over andere kwesties rondom Internationale Handel, Douane of Voedselveiligheid- en wetgeving, kunt u contact opnemen met één van onze teamleden of neem rechtstreeks contact op met Marijn van Tuijl (m.vantuijl@ploum.nl).