Een reizend huisdier: “passagier” of “bagage”?

Op 16 oktober 2025 heeft het Europese Hof van Justitie (hierna: HvJ EU) een arrest gewezen inzake de vraag of een huisdier dat meereist met een passagier op een vlucht moet worden beschouwd als bagage in de zin van artikel 17 lid 2 Verdrag van Montreal (hierna: VvM) en of de daarbij horende aansprakelijkheidsregeling zoals neergelegd in artikel 22 lid 2 VvM van toepassing is op schade en/of verlies aan een meereizend huisdier. Met andere woorden is een meereizend huisdier ook een passagier of is het een stuk bagage?

Een passagier en haar moeder hadden vliegtickets geboekt voor een vlucht van Buenos Aires (Argentinië) naar Barcelona (Spanje) op 22 oktober 2019. Hun hond reisde ook mee met hen. Vanwege de grootte en het gewicht van de hond moest deze in een reisbench meereizen in het ruim. De passagier heeft de reisbench met daarin haar hond, afgegeven bij de incheckbalie zodat de hond naar het ruim van het vliegtuig kon worden gebracht. De hond is uit de reisbench ontsnapt en rond het vliegtuig gaan rennen en is niet meer teruggevonden.

De passagier vordert van de luchtvaartmaatschappij een vergoeding van haar immateriële schade, welke volgens haar € 5.000 is en zij start een gerechtelijke procedure bij de Spaanse handelsrechter te Madrid. De luchtvaartmaatschappij Iberia erkent haar aansprakelijkheid en het recht van de passagier op schadevergoeding, maar wel binnen de grenzen van de aansprakelijkheidsregeling van artikel 22, lid 2, van het VvM. Deze aansprakelijkheidsregeling bepaalt dat de aansprakelijkheid van de luchtvervoerder in het geval van vernieling, verlies, beschadiging of vertraging van bagage beperkt is tot 1519 bijzondere trekkingsrechten (BTR ) / special drawing rights (SDR)[1], wat neerkomt op ongeveer € 1.800. Overigens is dit de huidige limiet, die per 28 december 2024 geldt. Ten tijde van de vlucht van deze passagiers (22 oktober 2019) was de limiet 1.000 BTR wat ongeveer € 1.200 is. Alleen wanneer de passagier bij het afleveren van de bagage aan de luchtvervoerder aangeeft dat er een bijzonder belang is bij aflevering en een verhoogde ticketprijs betaalt, moet de luchtvervoerder het bedrag van de opgegeven som betalen aan de passagier. Daarvan is in dit geval geen sprake.

De Spaanse rechter betwijfelt of onder het begrip „bagage” in de zin van artikel 17, lid 2, van het VvM huisdieren die meereizen met passagiers kunnen worden verstaan, en of de in artikel 22, lid 2 VvM vastgestelde maximale schadevergoeding van toepassing is op huisdieren. De Spaanse rechter overweegt dat dieren wezens zijn met gevoel in de zin van artikel 13 VWEU [2], of in de zin van Spaans recht levende wezens met gevoel, die een emotionele band hebben met hun eigenaar. En dat het verlies van een dier volgens de Spaanse rechter een negatieve, psychologische impact heeft die in de regel niet kan worden vergeleken met de impact die wordt ervaren wanneer er slechts sprake is van het verlies van een hoop spullen die kunnen worden aangeduid met het begrip „bagage”.  Onder die omstandigheden lijkt de in artikel 22, lid 2 VvM  vastgestelde maximale schadevergoeding niet passend te zijn. Bovendien kan de negatieve, psychologische impact die wordt ervaren bij het verlies van huisdieren niet worden voorkomen door middel van een „bijzondere verklaring omtrent belang” aldus die rechter. Die verklaring heeft namelijk betrekking op de materiële waarde van voorwerpen.

De Spaanse rechter heeft om die reden het HvJ EU verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vraag:

„Moet artikel 17, lid 2, van het VvM,  gelezen in samenhang met artikel 22, lid 2 VvM  aldus worden uitgelegd dat het niet van toepassing is op [huisdieren], daar zij niet kunnen worden aangeduid als – al dan niet als aangegeven – ‚bagage’?”

Het HvJ EU zegt het volgende. De vraag hier is of het verlies van een huisdier, die meereist met een passagier op een vlucht, onder de aansprakelijkheidsregeling voor „bagage” van artikel 17, lid 2 jo artikel 22, lid 2 VvM valt, dan wel onder de regeling die van toepassing is op „passagiers” (artikel 17, lid 1 jo artikel 21 VvM).  De mogelijke uitleg dat een huisdier onder het begrip „passagiers” valt, wordt zonder meer van de hand gewezen, aangezien artikel 1 VvM onderscheid maakt tussen personen en bagage. Uit de duidelijke bewoordingen van deze bepaling volgt dan ook dat het begrip „personen” overeenkomt met het begrip „passagiers” en dat een huisdier niet kan worden gelijkgesteld met een „passagier”. Daarom moet worden aangenomen dat een huisdier, waar het gaat om luchtvervoer, onder het begrip „bagage” valt en dat de vergoeding van de schade die ontstaat doordat het dier bij dat vervoer verloren gaat, onderworpen is aan de aansprakelijkheidsregeling voor bagage conform artikel 17, lid 2 jo artikel 22, lid 2 VvM.  Deze uitleg past ook bij de doelstellingen die ten grondslag lagen aan het VvM. Het VvM voorziet in een stelsel van risicoaansprakelijkheid van luchtvervoerders. Dit betekent dat als er schade ontstaat aan bagage tijdens de periode van het luchtvervoer, de luchtvervoerder aansprakelijk is voor die schade, maar deze aansprakelijkheid is beperkt tot een maximum ongeacht of de daadwerkelijke schade die wordt geleden hoger is. Een dergelijk stelsel impliceert dat een „billijk evenwicht van de belangen” tussen luchtvervoerders en passagiers wordt bewaard[3]. Met het oog op het behoud van een dergelijk evenwicht voorziet het VvM in bepaalde gevallen – met name, volgens artikel 22, lid 2, bij vernieling, verlies, beschadiging of vertraging van bagage – in een beperking van de aansprakelijkheid van de luchtvervoerders, waarbij de daaruit voortvloeiende schadevergoedingslimiet „per passagier” moet gelden[4]. Aan de hand van een dergelijke schadevergoedingsbeperking kunnen passagiers gemakkelijk en snel schadeloos worden gesteld zonder dat de luchtvervoerders een zeer zware, moeilijk vast te stellen en te berekenen restitutieverplichting hebben die hun economische activiteit zou kunnen ontwrichten of zelfs lamleggen[5]. Het HvJ EU  heeft er ook op gewezen dat de mogelijkheid voor de passagier om op grond van artikel 22, lid 2 VvM een bijzondere verklaring omtrent belang te doen bij de afgifte van de aangegeven bagage aan de vervoerder, bevestigt dat de begrenzing van de aansprakelijkheid van de luchtvervoerder voor schade ten gevolge van het verlies van bagage, bij het ontbreken van een dergelijke verklaring, een absolute begrenzing is die zowel de materiële als de immateriële schade omvat [6]. Is een passagier van mening dat de aansprakelijkheidslimiet die in geval van uit het verlies van bagage voortvloeiende schade voor de luchtvervoerder geldt te laag is, dan bestaat overeenkomstig artikel 22, lid 2 VvM dus de mogelijkheid om deze limiet door middel van die bijzondere verklaring omtrent belang bij de aflevering en tegen betaling van een eventueel verhoogd tarief te verhogen, mits de luchtvervoerder daarmee instemt.

Verder merkt het HvJ EU nog op dat artikel 13 VWEU niet verbiedt dat dieren worden vervoerd als „bagage” in de zin van artikel 17, lid 2 VvM en als zodanig worden beschouwd in verband met het in dit verdrag bepaalde aansprakelijkheidsregeling, mits bij het vervoer ten volle rekening wordt gehouden met hetgeen vereist is voor het welzijn van de dieren.

De conclusie van het HvJ EU is dat artikel 17, lid 2 jo. artikel 22, lid 2 VvM  aldus moeten worden uitgelegd dat huisdieren niet zijn uitgesloten van het begrip „bagage” in de zin van deze bepalingen. Een huisdier moet in het kader van de aansprakelijkheidsregeling van het VvM dus beschouwd worden als “bagage”.