De Wet versterking regie volkshuisvesting: een verkorting van bezwaar- en beroepsprocedures tegen woningbouwprojecten?

Versnelling procedures

Een zeer belangrijk onderdeel van de Regiewet ziet op de versnelling van procedures tegen verleende omgevingsvergunningen voor woningbouwprojecten. Ook moet de vergunningprocedure zélf vlotter gaan verlopen. Door een grote toename van bezwaren tegen woningbouwprojecten en (grote) achterstanden bij rechtbanken en de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State lopen deze projecten vaak langdurige vertraging op. Ook wij merken dat in onze dagelijkse praktijk. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State kondigde eerder al aan dat woningbouwzaken voorrang krijgen, maar dit neemt de vertraging niet volledig weg. De Regiewet beoogt hieraan verder paal en perk te stellen. Wat staat hierover in de Regiewet? Dat is onder meer het volgende:

Over de vergunningprocedures zélf:

• Het bevoegd gezag moet bevorderen dat losse aanvragen voor verschillende benodigde omgevingsvergunningen voor een woningbouwproject (bijvoorbeeld enerzijds voor het bouwen en anderzijds voor het verstoren van een beschermde soort) gecoördineerd worden behandeld;
• Met het Regiebesluit wordt onder meer de ‘ladder voor duurzame verstedelijking geschrapt’. Deze ‘laddertoets’ is in 2012 ingevoerd en betreft kort gezegd een motiveringseis dat bij nieuwe stedelijke ontwikkelingen sprake is van zorgvuldig ruimtegebruik.

Over de bezwaar- en (hoger)beroepsprocedures:

• Het griffierecht dat een eiser moet betalen voor het starten van een beroepsprocedure tegen een woningbouwproject wordt fors verhoogd. Dit wordt EUR 500,- per natuurlijk persoon en EUR 1.000,- per niet-natuurlijk persoon;
• Gemeenten kunnen geen bezwaar of beroep instellen tegen door andere gemeenten afgegeven omgevingsvergunningen voor (ruimtelijke of technische) bouwactiviteiten of gewijzigde omgevingsplannen voor de bouw van een of meer woningen;
• Ook na indiening van het bezwaarschrift tegen een omgevingsvergunning voor een (ruimtelijke of technische) bouwactiviteit kan een bezwaarmaker het bevoegd gezag verzoeken om de bezwaarfase over te slaan en rechtstreeks beroep in te stellen (prorogatie);
• De regering kan in het Regiebesluit bepaalde categorieën woningbouwprojecten aanwijzen waarvoor een versnelde behandeling geldt in de beroepsfase. Door een aangenomen amendement worden dit in ieder geval álle projecten van één woning of meer. In die gevallen wordt de beroepsfase bij de rechtbank overgeslagen en kan alleen beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak bij de Raad van State na de bezwaarfase. In een dergelijk geval is het indienen van een ‘pro forma’ beroepschrift ook niet langer mogelijk. Verder moet (in beginsel) binnen 6 maanden na ontvangst van het verweerschrift van het bevoegd gezag een uitspraak zijn gewezen;
• De Afdeling bestuursrechtspraak bij de Raad van State krijgt de bevoegdheid om ambtshalve (en dus zonder instemming van partijen) te besluiten of een tweede behandeling ter zitting is vereist als het vooronderzoek op of na de eerste zitting wordt heropend of voortgezet (bijvoorbeeld door nieuw gebleken feiten en omstandigheden);
• De Afdeling bestuursrechtspraak bij de Raad van State krijgt de bevoegdheid om beroepsgronden tegen omgevingsvergunningen voor (ruimtelijke en technische) bouwactiviteiten met een verkorte motivering ongegrond te verklaren. In een dergelijk geval volstaat de overweging dat de beroepsgronden niet tot een gegrond beroep kunnen leiden.

Het vervolg

De noodzaak van de versnelling van procedures rond vergunningverlening voor woningbouwprojecten is duidelijk. Het is echter afwachten of de Regiewet daadwerkelijk het beoogde effect zal hebben. De verwachting is dat de Regiewet na de novelle zal worden aangenomen. De inwerkingtredingsdatum ligt nog niet vast, maar lijkt momenteel voorzien in juni 2026.

Voorkomen is echter beter dan genezen. Het terugdringen of voorkomen van bezwaren in de voorfase van een project kan onvoorziene vertraging tegengaan. Ploum heeft zeer ruime ervaring bij het strategisch adviseren en procederen bij (woning)bouwprojecten. Wij denken dan ook graag mee. Heeft u vragen over wat de Regiewet voor u betekent? Neem dan vrijblijvend contact op met Alexandra Danopoulos (+316 39223800 of a.danopoulos@ploum.nl) of Tim Vlug (+31 6 83315984 of t.vlug@ploum.nl).