De volgende uitspraak over de slapende dienstverbanden: zijn we inmiddels allemaal wakker?

Dit artikel is mede geschreven door onze student-stagiaire Aimée Ishimwe

Het heeft werkgevers, werknemers en de rechtspraak sinds de inwerkingtreding van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) op 1 juli 2015 flink bezig gehouden: de slapende dienstverbanden. Op vrijdag 11 november 2022 heeft de Hoge Raad zich opnieuw uitgelaten over de verplichting voor een werkgever tot beëindiging van een slapend dienstverband. In dit artikel praten wij u bij over wat de Hoge Raad heeft beslist en wat dit voor u betekent.

De Xella-beschikking

Eerst opfrissen: ruim drie jaar geleden heeft de Hoge Raad geoordeeld dat een werkgever moet meewerken aan het verzoek van een werknemer tot beëindiging van een slapend dienstverband. Van een slapend dienstverband is sprake als de loondoorbetalings- en re-integratieverplichting zijn geëindigd, maar de langdurig arbeidsongeschikte werknemer desondanks bij de werkgever in dienst blijft zonder arbeid te verrichten of loon te ontvangen. Dit komt doorgaans omdat de werkgever na de loondoorbetaling van twee jaar niet óók nog de transitievergoeding aan de langdurig arbeidsongeschikte werknemer wil uitbetalen. De transitievergoeding is de werkgever sinds de inwerkingtreding van de WWZ verplicht te betalen en bedraagt één derde maandsalaris per gewerkt dienstjaar.

De werkgever mag zijn medewerking aan een verzoek tot beëindiging alleen weigeren als hij een gerechtvaardigd belang heeft bij instandhouding van het dienstverband van de werknemer. Denk aan de aanwezigheid van reële re-integratiemogelijkheden voor de werknemer.

Compensatie van de transitievergoeding

Hoewel de Xella-beschikking dus twee uitzonderingsmogelijkheden bood, hadden de meeste langdurig arbeidsongeschikte werknemers na twee jaar loondoorbetaling óók nog recht op de transitievergoeding. Dit voelde voor veel werkgevers onrechtvaardig en daarom is per 1 april 2020 met terugwerkende kracht tot 1 juli 2015 (de datum waarop de transitievergoeding in de wet is gekomen) een compensatieregeling ingevoerd. De werkgever kan hiermee de transitievergoeding die hij heeft betaald aan een werknemer, die vanwege langdurige arbeidsongeschiktheid uit dienst is gegaan (al dan niet op eigen verzoek), vergoed krijgen.

Dat gold echter niet voor werknemers bij wie de loondoorbetalingsverplichting (ook bekend als de wachttijd) vóór 1 juli 2015 was geëindigd. Doordat UWV in dit geval geen compensatie bood, bleef deze groep werknemers in een slapend dienstverband zitten.

De Centrale Raad van Beroep (CRvB) rekende afgelopen zomer af met deze praktijk van het UWV door te oordelen dat werkgevers ook voor deze groep werknemers recht hebben op compensatie. Dat wil zeggen: als de wachttijd vóór 1 juli 2015 is geëindigd en de arbeidsovereenkomst ná 1 juli 2015 is beëindigd.

De Hoge Raad

En afgelopen vrijdag 11 november 2022 was het dan eindelijk aan de Hoge Raad om zich uit te laten over de vraag of de Xella-beschikking ook geldt als de bevoegdheid tot opzegging is ontstaan vóór 1 juli 2015. De Hoge Raad beantwoordt deze vraag bevestigend in een zaak waarin de werkgever weigerde het slapende dienstverband met de langdurige arbeidsongeschikte werknemer te beëindigen.

De Hoge Raad oordeelt dat een werkgever gehouden is om mee te gaan in een voorstel van een werknemer tot beëindiging van het slapende dienstverband, mits gedaan óp of ná 20 juli 2018. Op deze datum is de Wet Compensatie Transitievergoeding gepubliceerd in de Staatscourant en is het voor werkgevers duidelijk geworden dat de transitievergoeding voortaan werd gecompenseerd. Hiermee vervalt voor een werkgever het gerechtvaardigd belang om de langdurige arbeidsongeschikte werknemer in dienst te houden, zoals geformuleerd door de Hoge Raad in de Xella-beschikking.

Het is hierbij dusniet van belang of de bevoegdheid tot opzegging vóór 1 juli 2015 is ontstaan (werknemer is een ‘diepslaper’) of ná 1 juli 2015 (werknemer is een ‘semi-diepslaper’). Een werkgever die ná 1 juli 2015 overgaat tot beëindiging van het dienstverband van een langdurige arbeidsongeschikte werknemer heeft namelijk recht op compensatie van de transitievergoeding. Deze compensatie verkrijgt een werkgever ook als het dienstverband slapend is geworden vóór 1 juli 2015, anders zou geen prikkel bestaan om deze dienstverbanden te beëindigen.

De werkgever die niet is ingegaan op een voorstel van een werknemer tot beëindiging van een slapend dienstverband vóór 20 juli 2018 is hiervoor als gevolg van deze uitspraak niet schadeplichtig. Het is voor de werkgever zoals gezegd, immers pas vanaf deze datum duidelijk geworden dat hij een compensatie voor de transitievergoeding zou krijgen. Dit heeft de Hoge Raad geoordeeld in de tweede uitspraak van afgelopen vrijdag 11 november 2022.

Conclusie

Wat betekent dit nu voor u als werkgever? Als u een werknemer in dienst heeft met een slapend dienstverband en deze doet een verzoek tot beëindiging van dit dienstverband, moet u hiermee in beginsel instemmen. In dat geval bent u gehouden om de transitievergoeding uit te betalen, zoals berekend tot het einde van de wachttijd, en maakt u aanspraak op een compensatie van de transitievergoeding door het UWV. Als werkgever moet u er wel op bedacht zijn dat de compensatie tijdig wordt aangevraagd, dat wil zeggen: binnen zes maanden na betaling van de transitievergoeding.

Meer weten over ontslag, ziekte of andere arbeidsrechtelijke onderwerpen? Neem dan contact op met onze sectie Arbeidsrecht.