Ontwerpadvies SER over de arbeidsmarkt

Inleiding

‘Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving’, zo luidt de titel van het ontwerpadvies van de Sociaal Economische Raad (SER) dat op woensdag 2 juni 2021 is gepresenteerd. Zoals in een eerder artikel is besproken, zocht de commissie-Borstlap in het rapport ‘In wat voor land willen wij werken?’ begin 2020 naar oplossingen voor bestaande knelpunten op de arbeidsmarkt. Als gevolg van de coronacrisis zijn een aantal structurele problemen in de samenleving, waaronder  de onzekerheden op de arbeidsmarkt, uitvergroot. De SER stelt in het ontwerpadvies voor fors te investeren in brede welvaart. Concreet doet de SER in dit advies aanbevelingen op drie terreinen:

1. Arbeidsmarkt, inkomensbeleid en gelijke kansen;
2. Investeren in brede welvaart, publieke sector en toekomstig verdienvermogen;
3. Budgettair beleid.

In dit artikel wordt ingegaan op de voorstellen op het terrein van de arbeidsmarkt.

Reguleren van contracten

Als uitgangspunt hanteert de SER dat structureel werk wordt georganiseerd op basis van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Flexibele arbeidsrelaties worden enkel ingezet waar nodig, zoals in situaties van ‘piek en ziek’, zonder te concurreren op arbeidsvoorwaarden. Dit vergt een integrale aanpak, zodat wordt voorkomen dat het reguleren van één flexibele contractvorm ertoe leidt dat wordt overgestapt op een andere flexibele contractvorm. De voorstellen in dit advies vormen volgens de SER een samenhangend geheel.

1. Reguleren van tijdelijke contracten en driehoeksrelaties

Het is onwenselijk dat mensen jarenlang in contracten werken waaraan geen zekerheid kan worden ontleend. De SER doet daarom de volgende aanbevelingen:

• Er mogen drie tijdelijke contracten worden aangegaan gedurende maximaal drie jaar. De wettelijke onderbrekingstermijn van zes maanden komt te vervallen, behalve voor scholieren, studenten en seizoenarbeiders.
• Oproepcontracten inclusief nulurencontracten worden afgeschaft en vervangen door basiscontracten met ten minste een kwartaalurennorm, behalve voor scholieren en studenten.
• Er komt een verplichte certificering voor uitzendbureaus en andere partijen die bemiddelen in arbeid.
• Voor de uitzendovereenkomst geldt dat de maximale duur van Fase A wordt verkort van 78 naar 52 weken. Dit heeft tot gevolg dat na 52 weken geen uitzendbeding meer geldt, er geen onbeperkt gebruik meer kan worden gemaakt van tijdelijke contracten en de loondoorbetalingsverplichting niet meer kan worden uitgesloten.
• In Fase B mogen maximaal zes tijdelijke contracten gedurende twee jaar worden overeengekomen.
• Uitzendwerknemers hebben recht op tenminste gelijkwaardige arbeidsvoorwaarden als die gelden bij de inlener.
• Het pensioen voor uitzendwerknemers moet toegroeien naar een marktconform niveau.
• Ongewenste vormen van contracting worden geadresseerd in de ‘Code verantwoord arbeidsmarktgedrag’. In deze bindende en handhaafbare code worden regels opgenomen over uitbesteding, allocatie van werk en andere vormen van driehoeksrelaties. Ook wordt er aandacht besteed aan prijs en kwaliteit van arbeid in brede zin.

2. Stimuleren van het aangaan van duurzame arbeidsrelaties

Om het aangaan van contracten voor onbepaalde tijd voor werkgevers aantrekkelijker te maken, doet de SER de volgende voorstellen:

• Er wordt actiever gebruik gemaakt van zelfroosteren of van de jaarurensystematiek.
• Het wordt voor een onderneming mogelijk om eenzijdig de arbeidsduur (tijdelijk) voor alle werknemers met maximaal 20% te verlagen bij bedrijfseconomische omstandigheden die anders tot een ontslag zouden hebben geleid. De overheid compenseert in dat geval 75% van de loonkosten over de verlaagde arbeidsduur. Deze compensatieregeling gaat direct bij de aanvraag in en wordt achteraf getoetst op juist gebruik. De systematiek is vergelijkbaar met  de systematiek van de NOW.
• Wanneer een werkgever en werknemer kiezen voor beëindiging van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden met inbegrip van een van-werk-naar-werk-route, kan de transitievergoeding achterwege blijven.
• Wanneer een werkgever erin slaagt een werknemer vanuit een flexibel contract naar een contract voor onbepaalde tijd te begeleiden, krijgt de werkgever de flex-opslag op de WW-premie met terugwerkende kracht gerestitueerd.
• De werkgever blijft verantwoordelijk voor de twee jaar loondoorbetaling bij ziekte en voor het verloop van het re-integratieproces. Werkgevers kunnen middels een verzekering de verantwoordelijkheden en verplichtingen overdragen. Verder stelt de SER voor de arbeidsovereenkomst te laten eindigen na twee jaar ziekte.
• Zieke werknemers komen al bij 15% in plaats van 35% arbeidsongeschiktheid in aanmerking voor een WIA-uitkering. Voor het berekenen van het arbeidsongeschiktheidspercentage wordt gekeken naar reële kansen, niet naar theoretische mogelijkheden.
• De periode van premiedifferentiatie wordt verkort van tien naar vijf jaar.

3. Verbeteren van de positie van échte zelfstandigen

De SER adviseert de positie van echte zelfstandigen te verbeteren en het gebruik van schijnconstructies tegen te gaan:

• De zelfstandigenaftrek wordt afgebouwd. Hiervoor in de plaats komen fiscale faciliteiten voor zelfstandigen die daadwerkelijk ondernemersrisico lopen.
• Zelfstandigen worden verplicht een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Daarnaast wordt een sociaal vangnet gecreëerd voor bijzondere en onvoorziene omstandigheden, waaraan zelfstandigen zelf dienen bij te dragen.
• Er komt een rechtsvermoeden van werknemerschap bij een uurtarief onder het maximumdagloon (€ 30,- à € 35,- per uur).

Concluderend

Het ontwerpadvies is voorgelegd aan werkgevers- en werknemersorganisaties. Verschillende werknemersorganisaties hebben met het advies ingestemd. Ook werkgeversorganisaties zijn positief. Met de komst van dit advies is de politiek aan zet. Voor nu is het afwachten in hoeverre het SER-advies zal worden opgenomen in het regeerakkoord van het nog te formeren kabinet.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met het team Arbeidsrecht. Wij helpen u graag verder.

Dit artikel is geschreven door Sydney Hertog.