Deel 6 van ‘Alles over de ondernemingsraad’: de andere bevoegdheden van de ondernemingsraad

In onze serie blogs over de WOR, ‘Alles over de ondernemingsraad’, nemen we u mee in alle ins en outs van de Wet op de Ondernemingsraden. Elke twee weken publiceren wij een blog, waarin wij een interessant thema uitlichten. Deze keer: de andere bevoegdheden van de ondernemingsraad. Onze eerdere blogs vindt u hier.

De afgelopen periode hebben we al verschillende rechten en bevoegdheden van de ondernemingsraad besproken in onze blogs. De belangrijkste overige rechten en bevoegdheden van de ondernemingsraad – en hoe hierover eventueel afspraken kunnen worden gemaakt – zal in onderstaand artikel aan de orde komen.

Het initiatiefrecht (artikel 23 lid 3 WOR)

Zoals besproken in deel 5 over het informatierecht van de ondernemingsraad is de ondernemer verplicht om met de ondernemingsraad periodiek bepaalde informatie over de onderneming te delen. Op basis van onder meer deze informatie kan de ondernemingsraad – ook buiten de overlegvergadering – initiatiefvoorstellen doen. Een initiatiefvoorstel dient de ondernemingsraad schriftelijk en met toelichting aan de ondernemer te verstrekken. Het voorstel moet daarna minimaal één keer worden besproken in een overlegvergadering. Daarna moet de ondernemer zo snel mogelijk met een schriftelijk gemotiveerde reactie komen. In die reactie moet duidelijk zijn of de ondernemer het voorstel al dan niet gedeeltelijk overneemt.

Wat als de ondernemer het initiatiefvoorstel van de ondernemingsraad niet serieus neemt?

De ondernemingsraad kan de kantonrechter vragen de ondernemer daartoe te verplichten. Indien de ondernemer uiteindelijk besluit het initiatiefvoorstel van de ondernemingsraad niet over te nemen, dan kan de ondernemingsraad daartegen niet in beroep gaan.

Spreekrecht tijdens de algemene vergadering van de N.V.

Een klein uitstapje buiten de WOR; in titel 4 van Boek 2 BW is geregeld dat de ondernemingsraad een spreekrecht heeft tijdens de algemene vergadering van een N.V. over de volgende onderwerpen:

1. Goedkeuring van bestuursbesluiten omtrent een belangrijke verandering van de identiteit of het karakter van de vennootschap. Denk aan o.a.:
   • overdracht van de onderneming of vrijwel de gehele onderneming aan een derde;
   • het aangaan of verbreken van duurzame samenwerking van de vennootschap of een dochtermaatschappij met een andere rechtspersoon of vennootschap;
   • het nemen of afstoten van een deelneming in het kapitaal van een vennootschap;
2. vaststelling of wijziging van het bezoldigingsbeleid voor het bestuur;
3. benoeming, schorsing of ontslag van een bestuurder of commissaris, en om dat standpunt ter vergadering toe te lichten.

Dit spreekrecht komt toe aan een ondernemingsraad die is ingesteld op basis van de WOR of een ander wettelijke regeling. Ook een vrijwillig ingestelde ondernemingsraad valt hieronder, nu deze op basis van artikel 5a lid 2 WOR kan worden ingesteld.

Wat als de N.V. de ondernemingsraad niet in de gelegenheid stelt zijn spreekrecht uit te oefenen?

Indien de algemene vergadering nog niet heeft plaatsgevonden kan de ondernemingsraad bij voorlopige voorziening eisen dat hij hiertoe alsnog in de gelegenheid wordt gesteld. Indien dit niet gebeurt is er geen directe sanctie. Wel kan dit in bijvoorbeeld een enquêteprocedure een rol spelen in een oordeel over wanbeleid.

Ook is er geen verplichting voor de aandeelhouders om het standpunt van de ondernemingsraad over te nemen dan wel gemotiveerd af te wijzen.

Aanvullende bevoegdheden voor de ondernemingsraad: via CAO of ondernemingsovereenkomst

Soms bestaat de behoefte om de ondernemingsraad meer bevoegdheden te geven dan volgen uit de wet. De uitbreiding van bevoegdheden kan via de (bedrijfstak-/ondernemings-)cao. Vaak betreft dit de bevoegdheid van de ondernemingsraad om met de vakbonden gemaakte afspraken nader uit te werken.

Een andere mogelijkheden om de bevoegdheden van de ondernemingsraad uit te breiden is het sluiten van een ondernemingsovereenkomst / convenant. Dit is een overeenkomst tussen ondernemer en ondernemingsraad en dient schriftelijk te worden vastgelegd. Dit kan zowel in een daadwerkelijke overeenkomst als ook in de notulen van bijvoorbeeld de overlegvergadering. Aan de ondernemingsraad worden in een ondernemingsovereenkomst vaak extra advies- en/of instemmingsrechten toegekend.

Waar moet je als ondernemingsraad / bestuurder op letten?

• De ondernemingsovereenkomst geldt in principe voor onbepaalde tijd. Dit betekent dat ook een nieuwe ondernemingsraad of bestuurder hieraan gebonden is.
• Nakoming van de ondernemingsovereenkomst kan worden afgedwongen via de kantonrechter.
• Aan de ondernemingsraad kunnen geen rechten worden toegekend die inhoudelijk al zijn geregeld in een CAO, arbeidsvoorwaardenregeling of zijn vastgesteld door een publiekrechtelijk orgaan.

Conclusie

Uit de WOR maar ook andere wettelijke bepalingen volgen diverse rechten en bevoegdheden van de ondernemingsraad. Deze rechten en bevoegdheden kunnen via de CAO of ondernemingsovereenkomst zelfs nog worden uitgebreid. Niet alle rechten kunnen even makkelijk worden afgedwongen, maar wanneer zowel ondernemingsraad als ondernemer goed op de hoogte zijn van de bestaande rechten en mogelijkheden om uitbreidingen vast te leggen zal dit leiden tot een goede uitvoering van de medezeggenschap.

Vragen over dit onderwerp, of een andere kwestie rondom ondernemingsraden? Wij adviseren graag. Ons team Arbeidsrecht heeft jarenlange ervaring en staat zowel ondernemingsraden als ondernemers bij. U kunt bij ons terecht met al uw kwesties: van snelle praktische vragen tot grote OR-trajecten over bijvoorbeeld een reorganisatie of bedrijfsovername. Daarbij kijken we niet alleen naar de wet en de laatste rechtspraak, maar uiteraard ook naar de strategie en de samenwerking tussen OR en bestuurder. Ook hebben wij veel ervaring met juridische procedures tussen ondernemer en ondernemingsraad. Meer weten? Neem contact op met Rutger Ploum, Simon Tan of één van de andere specialisten uit ons team Arbeidsrecht.