Regionale netbeheerders moeten zelf onderzoek doen bij Tennet-netcongestie

Feiten

In deze zaak tussen Zonnepark Woudbloem B.V. (Woudbloem) en Enexis Netbeheer B.V. (Enexis) stond de vraag centraal of de regionale netbeheerder Enexis het verzoek van Woudbloem voor transportcapaciteit terecht had geweigerd. Al sinds 2018 probeert Woudbloem 30 MVA transportcapaciteit te verkrijgen van netbeheerder Enexis voor de teruglevering van elektriciteit aan het regionale middenspanningsnet (MS-net) in het kader van een toekomstig zonnepark in Slochteren.

In dezelfde regio, nabij Muntendam, ligt Energiepark Duurkenakker. In de regio geldt momenteel uitwisselingslimiet van 58 MVA op het koppelstation Kropswolde, waar het regionale middenspanningsnet (MS-net) van Enexis is verbonden met het hoogspanningsnet (HS-net) van TenneT.  

Na eerdere procedures bij de civiele rechter, waarin de rechtbank Oost-Brabant[1] Woudbloem gelijk gaf, maar het Hof Den Bosch[2] in hoger beroep Enexis gelijk gaf, sloot Woudbloem in juli 2024 een capaciteitsbeperkingscontract (CBC) met TenneT, hoewel ze niet beschikt over een aansluiting op het net van TenneT. Het CBC gaf volgens Woudbloem zowel Tennet als Enexis de mogelijkheid om overschrijding van de grens van 58 MVA op station Kropswolde te voorkomen door Woudbloem tegen betaling verplicht te laten afschakelen in haar teruglevering van elektriciteit op bepaalde piekomenten.

Woudbloem heeft op 8 juli 2024 opnieuw 30 MVA transportcapaciteit aangevraagd bij Enexis en meldde dat zij met TenneT een CBC had gesloten. Enexis vroeg daarop instemming van TenneT, maar TenneT weigerde dit op 21 augustus 2024 omdat toekenning van de capaciteit de netveiligheid zou schaden en de uitwissellimiet van 58 MVA op station Kropswolde niet kon worden verhoogd. Enexis wees om deze reden vervolgens op 29 augustus 2024 het verzoek van Woudbloem af. Na publicatie van haar congestieonderzoek bevestigde TenneT op 19 november 2024 dat de uitwissellimiet niet kan worden verhoogd. Woudbloem staat sindsdien bovenaan de wachtlijst bij Enexis. Woudbloem beschikt op nog niet over een aansluiting voor het zonnepark.

Juridisch kader

De ACM toetst deze kwestie aan de Elektriciteitswet 1998 (E-wet) en de Netcode elektriciteit (Netcode), waarin de verplichtingen van netbeheerders bij het uitvoeren of weigeren van transport(capaciteit) zijn vastgelegd. Het gaat om artikelen 16 en 24 van de E-wet en hoofdstuk 9 van de Netcode.

Enexis is als regionale netbeheerder wettelijk verplicht om een aanbod te doen voor transport (art. 24 lid 1 E-wet), tenzij hij redelijkerwijs geen capaciteit ter beschikking heeft (art. 24 lid 2 E-wet). Een eventuele weigering moet met redenen zijn omkleed (art. 24 lid 2 E-wet).

In dit geschil is artikel 9.6, eerste lid, van de Netcode van belang, omdat er sprake is van een verzoek om het doen van een aanbod voor het uitvoeren van transport. Deze bepaling ziet op de situatie dat de netbeheerder onvoldoende beschikbare transportcapaciteit heeft om de gevraagde transportcapaciteit te kunnen bieden. Als die situatie zich voordoet, moet de netbeheerder onderzoeken of de beschikbare en de gevraagde transportcapaciteit met elkaar in overeenstemming kunnen worden gebracht, bijvoorbeeld de gevraagde transportcapaciteit te verlagen, de mogelijkheid om door middel van technische maatregelen anders dan netverzwaring de beschikbare transportcapaciteit te vergroten, en naar de mogelijkheid om overeenkomstig art. 9.1, eerste lid, Netcode het optreden van fysieke congestie op te lossen (art. 9.6, eerste lid, onder a tot en met c).

Op grond van artikel 9.6, eerste lid, onder d, Netcode dient de netbeheerder de mogelijkheid te onderzoeken om volgens de in de artikelen 9.9 tot en met 9.11 van de Netcode opgenomen procedure congestiemanagement toe te passen. Een van die middelen is de in bijlage 12 van de Netcode beschreven capaciteitsbeperking.

Pas wanneer uit dit onderzoek blijkt dat dit niet mogelijk is, is de netbeheerder niet verplicht om een aanbod tot transport te doen (art. 9.6 lid 3 Netcode jo. art. 24 lid 2 E-wet). De netbeheerder motiveert schriftelijk aan de verzoeker dat hij geen aanbod doet voor het uitvoeren van transport.

Oordeel ACM

De ACM oordeelt dat de door Woudbloem gevraagde 30 MVA transportcapaciteit de beschikbare capaciteit overschrijdt vanwege een uitwissellimiet van 58 MW op station Kropswolde. Uit het onderzoeksrapport van TenneT blijkt dat er sprake is van netcongestie op het landelijke hoogspanningsnet van TenneT in de regio Gelderland, Drenthe en Overijsel. Enexis heeft volgens de ACM ten onrechte aangenomen dat uitsluitend TenneT verantwoordelijk was om de mogelijkheden te onderzoeken om de gevraagde en de beschikbare transportcapaciteit met elkaar in overeenstemming brengen (art. 9.6 lid 1 Netcode).

Enexis moet volgens de ACM binnen het gebied waar Woudbloem het zonnepark wil plaatsen als ‘betrokken netbeheerder’ worden aangemerkt (art 9.9 lid 2 Netcode). Enexis kan een verzoek om transportcapaciteit daarom alleen weigeren als er na dergelijk onderzoek nog steeds onvoldoende mogelijkheid blijkt te zijn om de gevraagde en de beschikbare transportcapaciteit met elkaar in overeenstemming brengen (Art. 24 lid 2 E-wet jo. art. 9.9. lid 2 jo. 9.10 lid 1 jo. 9.6 lid 1 en 3 Netcode).

Eén van deze onderzoeksmogelijkheden betreft het onderzoek naar de toepassing van congestiemanagement (Art. 9.6 lid 1 sub d). Nu de technische grens van 150% in het congestiegebied is bereikt, geldt niet langer een verplichting voor Enexis als ‘betrokken netbeheerder’ om congestiemanagement toe te passen (art. 9.9 lid 2 jo. art. 10 lid 2 sub d Netcode). Dit neemt volgens de ACM niet weg dat Enexis nog steeds onvoldoende onderzoek heeft verricht naar andere mogelijkheden om de gevraagde en beschikbare capaciteit met elkaar in overeenstemming te brengen. Hierbij gaat het specifiek om de mogelijkheden genoemd in art. 9.6 lid 1 sub a t/m c Netcode.

Nu Enexis dit heeft nagelaten, heeft zij niet tot de conclusie kunnen komen dat zij niet verplicht was om een aanbod te doen voor het uitvoeren van transport (art. 24 lid 2 E-wet jo. Art. 9.6 lid 3 Net code). De ACM komt hierdoor tot het oordeel dat de klacht van Woudbloem met betrekking tot artikel 24, tweede lid, van de E-wet, gegrond is.

Implicatie voor de energiesector

De uitspraak van de ACM bevestigt dat regionale netbeheerders zoals Enexis bij een verzoek tot transport dit verzoek niet kunnen weigeren met de enkele verwijzing naar congestie op het landelijke hoogspanningsnet van TenneT. Regionale netbeheerders moeten zelf onderzoeken of congestiemanagement of andere maatregelen ruimte kunnen creëren voor nieuwe aanvragen.

De ACM geeft met dit besluit nog eens duidelijk aan dat de onderzoeksplicht uit de Netcode altijd geldt voor de betrokken netbeheerder. Een weigering zonder volledig onderzoek is onvoldoende.  Voor marktpartijen (zoals bijvoorbeeld zonne- en windparken) geeft dit besluit meer duidelijkheid: zij kunnen om een zorgvuldige onderbouwing verzoek bij een weigering van transportcapaciteit.