Wet DBA: verval handhavingsmoratorium en volledige handhaving van de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid

Wat eraan vooraf ging

Vanaf de invoering van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (“Wet DBA”)  in 2016 is er veel onrust onder opdrachtgevers en zelfstandigen. Opdrachtgevers waren huivering om zelfstandigen in te huren en zelfstandigen waren bang hun opdrachten te verliezen. Hierop heeft het toenmalige kabinet kort na de invoering van de Wet DBA besloten de handhaving door de Belastingdienst (grotendeels) op te schorten. Het is een misverstand dat vanwege het handhavingsmoratorium in zijn geheel niet wordt gehandhaafd door de Belastingdienst. Handhaving vindt (nog steeds) plaats wanneer sprake is van kwaadwillendheid bij partijen (doelbewust kwalificeren van een werknemer als zelfstandige). Daarnaast vindt handhaving op een vertraagde wijze plaats doordat de Belastingdienst onder het handhavingsmoratorium partijen aanwijzingen kan geven. Wanneer deze aanwijzingen niet (of in onvoldoende mate) worden opgevolgd, kan de Belastingdienst alsnog correcties en naheffingen opleggen. Op 16 december 2022 heeft het toenmalige kabinet aangegeven dat het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025 volledig komt te vervallen en dus handhaving vanaf deze datum (volledig) zal plaatsvinden.

Opheffen handhavingsmoratorium: overgang naar regulier toezicht

Voor het handhaven van de Wet DBA wordt door de Belastingdienst 80 FTE ingezet. Per 1 januari 2025 kan de Belastingdienst bij constatering van een onjuiste kwalificatie van de arbeidsrelatie (dus) weer in alle gevallen correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen opleggen, eventueel met een boete. Deze boete kan niet met terugwerkende kracht worden opgelegd voor misstanden die vóór 1 januari 2025 hebben plaatsgevonden. De Belastingdienst kan daarnaast met terugwerkende kracht (tot maximaal vijf jaar terug) loonbelasting en sociale verzekeringspremies heffen. Echter zal de Belastingdienst geen naheffing opleggen over de periode waarin het handhavingsmoratorium (tot 1 januari 2025) van toepassing was. De Belastingdienst heeft aangegeven in het eerste kalenderjaar na de beëindiging van het handhavingsmoratorium coulant om te gaan met het opleggen van vergrijpboetes. Deze boetes worden niet opgelegd wanneer partijen kunnen aantonen dat zij maatregelen hebben genomen om schijnzelfstandigheid binnen de organisatie te verkleinen.

Let op: werken met schijnzelfstandigen niet alleen een risico met het oog op loonheffing

Naast het risico dat de Belastingdienst correcties, naheffingen en boetes kan opleggen wanneer wordt gewerkt met schijnzelfstandigen, zijn er ook andere risico’s verbonden aan het werken met schijnzelfstandigen. Zo zal op de relatie tussen een schijnzelfstandigen en een werkverschaffer (en dus eigenlijk een werkgever) het volledige arbeidsrecht van toepassing zijn. Dit houdt in dat de schijnzelfstandigen aanspraak maakt op loondoorbetaling bij ziekte, wettelijke vakantiedagen, wettelijke vakantiebijslag, ontslagbescherming geniet en aanspraak maakt op eventuele andere regelingen op grond van de toepasselijke Cao (zoals een overwerkvergoeding, bovenwettelijke vakantiedagen of onregelmatigheidstoeslagen). Voor sommige van deze aanspraken geldt dat zij ook met terugwerkende kracht verschuldigd zijn, zelfs wanneer de arbeidsrelatie al is geëindigd. Afhankelijk van de toepasselijke pensioenregeling bij de werkgever kan het ook zo zijn dat het Pensioenfonds met terugwerkende kracht bij de werkgever aanklopt voor de afdracht van (achterstallige) pensioenpremies.

Concluderend

Het zijn onzekere tijden voor wat betreft het werken met zelfstandigen. Vanwege het vervallen van het handhavingsmoratorium, maar ook het wetsvoorstel verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden, is een juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie nog belangrijker geworden. Aangezien een verkeerde kwalificatie grote gevolgen kan hebben, is het raadzaam goed te kijken naar de inzet van zelfstandigen binnen uw organisatie. In veel gevallen zijn de risico’s verbonden aan het inzetten van zelfstandigen te beperken.

Heeft u vragen over de afschaffing van het handhavingsmoratorium, het werken met zelfstandigen, of over het verschil tussen een zzp’er en een werknemer? Neem dan contact op met één van onze advocaten uit het team Arbeidsrecht. Wij denken graag met u mee!