WAMCA-zaak: SOMI tegen TikTok

In de kern komt deze zaak neer op de vraag of TikTok met de wijze waarop zij de TikTok-dienst uitoefent, regels van privacy-, telecommunicatie- en consumentenrecht schendt en (daardoor) (voornamelijk minderjarige) gebruikers onvoldoende beschermt tegen schadelijke inhoud. Eerder verklaarde de Rechtbank Amsterdam zich al bevoegd om kennis te nemen van deze vorderingen. Daarom staat nu de tweede fase van deze massa schade procedure centraal: zijn de stichtingen ontvankelijk, wat is het toepasselijk recht en kan er al een exclusieve belangenbehartiger worden aangewezen?

In het eerste tussenvonnis oordeelde de rechtbank dat Stichting Onderzoek Marktinformatie ontvankelijk is voor wat betreft de vordering tot materiële schadevergoeding. De ontvankelijkheid van de andere twee claimstichtingen (Stichting Take Back Your Privacy en Stichting Massaschade & Consument) hangt ervan af of zij bereid zijn de met hun procesfinancier gesloten overeenkomst aan te passen. Zij moeten in dat verband duidelijk maken dat de zeggenschap over de rechtsvordering in voldoende mate bij henzelf, en niet bij de procesfinancier, ligt. Dit hebben zij inmiddels gedaan en in januari 2024 heeft de rechtbank alle drie de stichtingen ontvankelijk.[1]

De vorderingen van de claimstichtingen die zien op immateriële schade worden door de rechtbank niet ontvankelijk verklaard, omdat – volgens de rechtbank – een eventuele vordering tot immateriële schadevergoeding van iedere gebruiker zozeer afhangt van de individuele situatie van die gebruiker dat geen sprake is van een bundelbare (voldoende gelijksoortige) vordering. Dit is een belangrijke overweging. Als deze beslissing stand houdt en wordt gevolgd door andere rechters, kan dat betekenen dat het minder aantrekkelijk wordt voor procesfinanciers om privacyrechtelijke zaken te financieren nu een belangrijke potentiële schadepost wegvalt. Gelet op het beperkte financiële belang, zal het ook niet voor de hand liggen dat gedupeerden zelf gaan procederen voor het verkrijgen van immateriële schadevergoeding. Betekent dat dan ook dat er gemakkelijk(er) wordt weggekomen met inbreuken? Kan de Autoriteit Persoonsgegevens hier voldoende tegen optreden?

Daarnaast geeft de rechtbank in dit tussenvonnis alvast handvatten mee voor de vergoeding van procesfinanciers. De rechtbank vermeldt dat een bedongen vergoeding mogelijk buitensporig kan zijn indien ervan wordt uitgegaan dat een bepaald percentage van de schadevergoeding van toepassing is ongeacht de hoogte van de toegewezen schadevergoeding en ongeacht het aantal benadeelden dat aanspraak kan maken of maakt op een schadevergoeding. Dat zou in dit geval kunnen betekenen dat de vergoeding voor procesfinanciers tientallen miljoenen zou kunnen bedragen, hetgeen buitensporig is omdat dat niet in een redelijke verhouding staat tot het geïnvesteerde bedrag. De rechtbank gaat daarom nu uit van een maximale multiple van 5 van het door de procesfinancier geïnvesteerde bedrag c.q. het aan de stichting ter beschikking gestelde bedrag en acht het wenselijk dit nu alvast duidelijk te maken aan de partijen. Ook dit is een belangrijke overweging: wat valt onder het geïnvesteerde bedrag of het aan de stichting ter beschikking gestelde bedrag? Gaan procesfinanciers hiermee akkoord? Is het dan nog aantrekkelijk genoeg om een zaak te financieren?

Tot slot is er nog geen ervaring met de situatie dat er drie belangenorganisaties zijn, van wie er een of meer als exclusieve belangenbehartiger kunnen worden aangewezen en de niet-aangewezen belangenbehartigers (mogelijk) procespartij blijven. De rechtbank wil ook daarover alvast duidelijkheid geven en schetst hoe volgens haar de voorwaarden van een eventuele toekomstige goedkeuring aan een vaststellingsovereenkomst eruit zou kunnen zien. Aan partijen wordt nog de gelegenheid gegeven hierop te reageren, maar wel pas als de zaak in dat stadium is aanbeland.

Nu alle drie de stichtingen ontvankelijk zijn, zal de volgende stap zijn dat de stichtingen en TikTok de gelegenheid krijgen over een schikking te onderhandelen en dat belanghebbenden de gelegenheid krijgen om te verklaren dat zij niet mee willen doen met de collectieve actie (‘opt-out’) of (voor belanghebbenden die op 9 november 2022 verblijfplaats hadden in Nederland maar nu elders verblijven) dat zij juist wel mee willen doen (‘opt-in’). Nadat de stichtingen gelegenheid hebben gekregen de gronden van de collectieve vordering aan te vullen en TikTok een conclusie van antwoord heeft genomen, zal de zaak inhoudelijk behandeld worden.

Kortom: de rechtbank heeft op veel punten alvast duidelijkheid willen verschaffen. De vraag is wat het antwoord van de claimstichtingen en hun procesfinanciers daarop zal zijn.

Wat kan Ploum betekenen voor gelaedeerden, claimstichtingen en/of procesfinanciers?

Wij werken regelmatig samen met bedrijven, procesfinanciers en claimstichtingen op het gebied van massaschadeclaims en complexe (internationale) procedures. Wilt u weten of uw zaak voor financiering in aanmerking komt? Sparren over hoe een financieringsovereenkomst eruit moet zien? Of vragen over de WAMCA of een complexe procedure? Neem dan contact op met Michel Jacobs en/of Suzanne Poutsma