SER-advies over hybride werken

Door de coronacrisis is duidelijk geworden dat thuiswerken in veel gevallen geen problemen oplevert. Sterker nog: werkgevers en werknemers ervaren ook veel voordelen. Thuiswerken is dus een blijvertje.

Recent heeft de SER een advies uitgebracht over hybride werken na de coronacrisis. Het gaat daarbij om een combinatie van thuiswerken en werken op de werkplek (‘tijd- en plaatsonafhankelijk werken’). Reden om nog eens stil te staan bij de huidige regels en mogelijkheden en een blik te werpen op de toekomst.

Wet flexibel werken en Wet werken waar je wil

Ook vóór corona kon een werknemer al verzoeken om thuis te werken, op basis van de Wet flexibel werken (Wfw). Eerder schreven wij daar al een update over. Kort gezegd kan een werknemer, die langer dan 26 weken in dienst is, een verzoek indienen tot wijziging van zijn arbeidsplaats (dus: van kantoor naar de studeerkamer thuis). Een werkgever is niet verplicht aan dat verzoek te voldoen, maar moet hierover wel overleggen met de werknemer en moet een afwijzing beargumenteren en uitleggen aan de werknemer.

Niet een héél sterk recht van werknemers dus, zo vonden ook enkele politieke partijen. Zij dienden in 2021 het wetsvoorstel ‘Wet werken waar je wil’ in (zie ook onze update over dit wetsvoorstel). Dit wetsvoorstel wil de Wfw wijzigen op het punt van de afwijzing van het thuiswerkverzoek. Dat zou onder de nieuwe wet niet meer mogelijk zijn, behalve in het geval van ‘zwaarwegende bedrijfsbelangen’. Dat is een strenge toets, maar niet helemaal onmogelijk. De werkgever zou zich bijvoorbeeld kunnen beroepen op financiële en praktische problemen bij thuiswerken, of de aard van de arbeid die thuiswerken niet (goed) mogelijk maakt.

Het wetsvoorstel ligt momenteel bij de Tweede Kamer, maar er is al veel kritiek op gekomen. Veel partijen vragen zich af welk probleem het wetsvoorstel nu eigenlijk oplost, nu (gedeeltelijk) thuiswerken al grotendeels is ingeburgerd. Bovendien wordt de toets van de ‘zwaarwegende bedrijfsbelangen’ als te zwaar gezien. Het is dus nog maar de vraag of het wetsvoorstel ook daadwerkelijk wordt ingevoerd.

SER-advies

Ondertussen heeft ook de SER een advies uitgebracht over hybride werken. Wij vatten hieronder de belangrijkste punten uit het advies samen.

• Voor de SER staat voorop dat werkgever en werknemer samen maatwerkafspraken moeten maken en in overleg moeten blijven. Daarbij is van belang dat de werkgever de thuiswerkende werknemer vertrouwt, en dat de thuiswerkende werknemer ook zijn of haar verantwoordelijkheid neemt. Verder speelt de ondernemingsraad uiteraard een belangrijke rol als het gaat om regels rondom thuiswerken en/of hybride werken.

• De SER vraagt aandacht voor fysieke en mentale gezondheid bij thuiswerken. De werkgever heeft immers minder zicht op de thuiswerkplek, de arbeidstijden, en de thuiswerkende werknemer zelf, maar is nog steeds verantwoordelijk voor veilige werkomstandigheden. Hierdoor is het extra belangrijk gezondheidsrisico’s bij het thuiswerken in de gaten te houden en tegen te gaan, bijvoorbeeld door middel van instructies en het verschaffen van geschikte apparatuur en meubilair. Bij dit thema hoort ook aandacht voor de balans tussen werk en privé, die door het thuiswerken kan vervagen. De SER wijst hier ook op het wetsvoorstel ‘Recht op onbereikbaarheid’, dat beoogt werkgevers en werknemers afspraken te laten maken over het (niet) bereikbaar zijn buiten werktijd.

• De SER wijst verder op digitalisering en dan met name informatiebeveiliging tijdens het thuiswerken. Werknemers moeten daar goed over worden voorgelicht door hun werkgever. Aan de andere kant moeten werkgevers de privacyrechten van hun werknemers in acht nemen, met name wanneer het gaat om monitoring van thuiswerkers. Gluursoftware is dus bijvoorbeeld niet (snel) toegestaan.

• Sociale cohesie is voor de SER ook een belangrijk punt. Verbinding met collega’s op de werkvloer, in een vergadering of bij de koffieautomaat, komt niet alleen de werksfeer maar ook het werk zelf ten goede. Werkgevers doen er dus goed aan om hierin te investeren en daarbij ook aandacht te besteden aan de begeleiding van jongere en/of nieuwe collega’s.

• Tot slot wijst de SER erop dat er waarschijnlijk wat bedrijfsregelingen op de schop moeten, bijvoorbeeld met betrekking tot reiskosten of de leaseauto. In plaats daarvan kan een thuiswerkvergoeding worden ingevoerd. De SER adviseert om hierover in goed overleg te blijven met het personeel en waar nodig de ondernemingsraad. De wettelijke regels over het (eenzijdig) wijzigen van arbeidsvoorwaarden zijn hier natuurlijk ook van belang.

Conclusie

Kortom, genoeg te bespreken voor werkgevers en werknemers. De ervaring leert dat de meeste organisaties inmiddels wel een beleid hebben ingevoerd voor thuis- of hybride werken, en dat vaak goed gaat. Wellicht bieden het SER-advies en/of de wetsvoorstellen nog inspiratie om dat beleid wat verder aan te scherpen.

Vragen over thuiswerkers, hybride werken, arbeidsomstandigheden of andere discussies op de werkvloer? Neem dan contact op met ons team Arbeidsrecht. Wij voorzien u graag van snel en praktisch advies!