De leaseauto in coronatijd en de mogelijkheid tot eenzijdige wijziging

Veel werknemers beschikken over een leaseauto van de zaak. Sinds maart 2020 staan veel van deze auto’s voornamelijk stil. Het aantal zakelijke kilometers is dan ook in het afgelopen jaar hard gedaald. Uit een rondgang van Nieuwsuur langs ruim twintig van de grootste werkgevers van Nederland, blijkt dat veel ondernemingen verwachten dat hun leasewagenpark de komende jaren verder zal afnemen. Hoe kan een werkgever dit realiseren? Kan het recht op een leaseauto eenzijdig worden ingetrokken? En hoe zit het met de vaste reiskostenvergoeding? In dit artikel komen deze onderwerpen aan bod.

Reiskostenvergoeding

Voor de coronacrisis betaalden veel werkgevers hun werknemers een vaste reiskostenvergoeding, zonder daar belasting op in te houden. De maatregel van de Belastingdienst dat werkgevers de vaste reiskostenvergoeding – ondanks dat werknemers thuiswerken – nog steeds onbelast kunnen uitkeren, geldt tot 1 oktober 2021. Voorwaarde is dat het gaat om vaste vergoedingen die al voor 13 maart 2020 door de werkgever werden toegekend. Na 1 oktober 2021 is het onbelast vergoeden van woon-werk kilometers nog steeds mogelijk. Wel gaat het vanaf dan om de daadwerkelijk gereden kilometers. De dagen waarop er daadwerkelijk woon-werkverkeer is geweest zullen daarom vanaf dat moment geregistreerd moeten worden. Overigens geldt de vaste reiskostenvergoeding zowel voor het vergoeden van woon-werk kilometers met de auto als voor OV-abonnementen. Voor de meest actuele wijzigingen verwijzen wij u naar de site van de Belastingdienst.

Recht op leaseauto eenzijdig wijzigen?

In de meeste gevallen kwalificeert een leaseauto als een arbeidsvoorwaarde. Wanneer een leaseauto aan een werknemer is toegekend, zal een werkgever deze arbeidsvoorwaarde in sommige gevallen eenzijdig willen wijzigen. Eenzijdige wijziging is mogelijk met een beroep op de aanwezigheid van een eenzijdig wijzigingsbeding in de arbeidsovereenkomst (of in een leaseregeling) of – bij gebreke aan zo’n beding – met een beroep op goed werknemerschap. Wanneer de vraag of er sprake is van een rechtsgeldige eenzijdige wijziging voor de rechter komt, zal deze de belangen van de werkgever tot het eenzijdig wijzigen van het recht op een leaseauto afwegen tegen het belang van de werknemer tot het behouden van de leaseauto. Veelal gaat het voor de werkgever om kostenbesparing of harmonisatie, terwijl het voor de werknemer meestal gaat om het comfort van de auto en zijn belang om de auto ook privé te gebruiken.

Het is voor een werkgever belangrijk om het belang tot het eenzijdig wijzigen van het recht op een leaseauto goed te onderbouwen. Ook een afbouwregeling of een andere vorm van compensatie kan voor de werkgever helpen in de belangenafweging.

Soms wordt een leaseauto toegekend voor een bepaalde tijd of functie of onder de voorwaarde dat een werknemer een bepaald aantal (zakelijke) kilometers moet rijden. Wanneer deze voorwaarden voldoende duidelijk zijn, breed en algemeen toegepast worden en wanneer een werknemer niet meer aan deze voorwaarden voldoet, zal een werkgever het recht op de leaseauto relatief eenvoudig kunnen wijzigen.

Rechtspraak

Er wordt veel geprocedeerd over het eenzijdig wijzigen van het recht op een leaseauto. Ter illustratie bespreek ik een uitspraak van de rechtbank Midden – Nederland waarin een werkgever een werknemer berichtte dat hij op grond van de nieuwe mobiliteitsregeling geen recht meer had op een leaseauto. In plaats daarvan zou de werknemer een OV-Businesscard en een maandelijkse bruto mobiliteitsvergoeding ontvangen.  De werknemer was het hier niet mee eens en stapte naar de rechter.

Allereerst beantwoordde de rechter de vraag of er sprake was van een arbeidsvoorwaarde. Aan de werknemer was aan het begin van zijn dienstverband (10 jaar geleden) een leaseauto aangeboden, terwijl hij nooit aan de in de leaseregeling gestelde eisen had voldaan. De werknemer mocht de auto privé gebruiken en tanken op kosten van de werkgever. Daarnaast was de toekenning van de leaseauto tweemaal verlengd. Dit alles leidde ertoe dat de rechter oordeelde dat sprake was van een arbeidsvoorwaarde.  

Vervolgens werd beoordeeld of het recht op de leaseauto eenzijdig mocht worden gewijzigd door de werkgever. In de belangenafweging die volgde overwoog de rechter dat het belang van de werkgever tot een meer uniform en duurzaam leasebeleid niet opwoog tegen het belang van de werknemer om de leaseauto te behouden. Dat de ondernemingsraad ingestemd had met de nieuwe mobiliteitsregeling mocht de werkgever niet baten; hieruit volgde volgens de rechter niet dat de werkgever een zwaarwichtig belang had om de leaseauto van de bewuste werknemer in te trekken.

Conclusie

Of een werkgever het recht op een leaseauto eenzijdig mag wijzigen is afhankelijk van de bij de werkgever geldende leaseregeling en de omstandigheden van het geval.

Omdat ook in de toekomst veel werknemers zullen thuiswerken en externe afspraken vaker online zullen plaatsvinden, ligt het in de lijn der verwachting dat het recht op een leaseauto vaker ter discussie zal komen te staan. Bent u van plan om uw leaseregeling te wijzigen waardoor sommige werknemers geen leaseauto meer zullen ontvangen? Of heeft u andere vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met ons Team Arbeidsrecht, wij helpen u graag verder.