Het Tauritus-arrest: een ijkpunt voor de douanewaarde bij voorlopige prijzen

Achtergrond van het Tauritus-arrest

Het Litouwse bedrijf Tauritus had tussen oktober 2015 en april 2017 diesel en vliegtuigbrandstof (kerosine) ingevoerd in de EU. Bij de douane in Litouwen werden deze goederen aangegeven op basis van voorlopige prijzen, zoals opgenomen in koopcontracten en pro-forma (dus onofficiële, voorlopige) facturen.

De definitieve prijs voor de brandstoffen werd pas ná invoer vastgesteld, op basis van marktprijzen en wisselkoersen over een vooraf afgesproken periode. Dit was contractueel overeengekomen met de leveranciers. De uiteindelijke prijs kon daardoor zowel hoger als lager uitvallen dan de voorlopige prijs. De vaststelling gebeurde in bijlagen bij de aankoopovereenkomsten, waarna definitieve facturen werden uitgereikt.

In de invoeraangiften gebruikte Tauritus de voorlopige prijs als douanewaarde. Deze werd vastgesteld aan de hand van in de Unie beschikbare gegevens met toepassing van de zogenoemde fallback-methode. Het bedrijf maakte gebruik van de vereenvoudigde aangifteprocedure zoals toegestaan in het DWU. Zodra de onderneming de definitieve facturen ontving, diende zij meestal verzoeken in tot wijziging van de in haar douaneaangiften vermelde waarde.

Bij een controle achteraf bleek echter dat Tauritus bij dertien zendingen géén wijziging van de douanewaarde had gevraagd, terwijl de definitieve facturen een hogere prijs vermeldden dan de voorlopige waarde in de vereenvoudigde aangiften. De Litouwse douane paste daarop alsnog de transactiewaardemethode van artikel 70, lid 1, DWU toe en nam de in de definitieve facturen vermelde prijs als douanewaarde. Hierdoor werden aanvullende bedragen voor invoer-btw en vertragingsrente nagevorderd.

Tauritus ging hiertegen in beroep, wat leidde tot twee prejudiciële vragen van de hoogste Litouwse bestuursrechter aan het Hof van Justitie.

Prejudiciële vragen van de Litouwse verwijzende rechter

De Litouwse rechter vroeg het Hof van Justitie of artikel 70, lid 1, DWU zo moet worden uitgelegd dat de transactiewaardemethode niet kan worden toegepast als bij de aanvaarding van de aangifte alleen een voorlopige prijs bekend is, die later – op basis van objectieve criteria – wordt aangepast tot een definitieve prijs waarop partijen geen invloed hebben. Daarnaast werd de vraag gesteld of de douane actief moet worden geïnformeerd over prijsaanpassingen na vrijgave van de goederen.

Arrest van het Hof van Justitie

Transactiewaarde blijft leidend

Het Hof bevestigde dat de transactiewaardemethode ook geldt bij voorlopige prijzen, mits er sprake is van objectieve prijsmechanismen en gebruik van de vereenvoudigde aangifte. Zodra de definitieve prijs bekend is, moet een aanvullende aangifte worden ingediend.

De EU-douanewetgeving beoogt immers een billijk, uniform en neutraal systeem voor de vaststelling van de douanewaarde, waarbij willekeurige of fictieve waarden worden uitgesloten. De transactiewaardemethode is de primaire methode; andere methoden zijn aanvullend en mogen alleen worden toegepast als de transactiewaarde niet kan worden gebruikt. Het DWU voorziet uitdrukkelijk in een dwingende hiërarchie tussen de verschillende methoden voor vaststelling van de douanewaarde. Kan de transactiewaardemethode worden gebruikt, dan moet die worden toegepast. Deze methode wordt in principe gezien als de meest geschikte methode. Hier is dus geen keuzevrijheid.  

In dit geval voorzagen de contractuele afspraken in een verplichte herziening van de voorlopige prijs, op basis van objectieve en vooraf vastgestelde factoren buiten de wil van partijen. Daarmee was de definitieve prijs al vanaf de ondertekening van de overeenkomst bepaalbaar. De situatie van artikel 70, lid 3, onder b), DWU – waarbij de prijs afhankelijk is van een voorwaarde waarvoor geen waarde kan worden vastgesteld – deed zich hier niet voor.

Dat de definitieve prijs bij aanvaarding van de aangifte nog niet was bepaald, staat dus aan het gebruik van de transactiewaardemethode niet in de weg. Het is voldoende dat contractueel vaststaat dat de prijs verplicht wordt herzien op basis van objectieve factoren, buiten de invloedsfeer van de contractspartijen. Het Hof van Justitie wijst terecht op de bewoordingen van artikel 70 DWU. De transactiewaarde is niet slechts de werkelijk voor de betrokken goederen betaalde prijs, maar evenzeer de voor de goederen “te bepalen prijs”.  

Het Hof concludeerde dat in de situatie van Tauritus de waarde moest worden bepaald via de transactiewaardemethode, gebruikmakend van de vereenvoudigde procedure van de artikelen 166 en 167 DWU. De tweede vraag werd niet beantwoord.

Relatie tot het Hamamatsu-arrest

Het Hof benadrukte dat het Hamamatsu-arrest (C-529/16) overeind blijft, maar niet vergelijkbaar is. In Hamamatsu ging het om verrekenprijzen binnen één concern, waarbij achteraf winst werd toegerekend op basis van interne criteria – dus zonder objectieve basis.

In Tauritus ging het juist om vooraf contractueel vastgelegde, controleerbare berekeningen op basis van objectieve, van de contractspartijen onafhankelijke factoren. Het arrest maakt duidelijk dat het DWU ruimte laat voor moderne, realistische prijsschema’s.

Praktische implicaties voor bedrijven

Importeurs kunnen prijsformules blijven gebruiken, mits deze vooraf vastliggen, objectief en transparant zijn. Daarbij moeten zij gebruikmaken van de vereenvoudigde aangifte en tijdig een aanvullende aangifte indienen zodra de definitieve prijs bekend is.

Conclusie

Tauritus vult de leemten aan die Hamamatsu openliet en sluit aan bij internationale guidance, zoals WCO Technical Case Study 14.4, waarin objectief onderbouwde prijsformules worden geaccepteerd.

Het arrest markeert een belangrijk ijkpunt in de douanewaardepraktijk. Het bevestigt het belang van transparante, objectieve prijsbepaling en biedt ruimte voor flexibele, formule-gebaseerde waarderingen. Voor bedrijven betekent dit wel dat zij contractuele afspraken helder en zorgvuldig moeten vastleggen, en dat de prijsbepaling gebaseerd moet zijn op objectieve criteria waarover partijen geen zeggenschap hebben.