Herziening Richtlijn Milieucriminaliteit

Op 15 december 2021 heeft de Europese Commissie een voorstel aangenomen betreffende de herziening van de richtlijn milieucriminaliteit daterend uit 2008.[1] De nieuwe richtlijn moet de huidige tekortkomingen van de verouderde richtlijn elimineren zodat de EU-lidstaten milieucriminaliteit harder kunnen aanpakken. Meer specifiek dient de hernieuwde richtlijn bij te dragen aan het behalen van de doelstellingen van de Europese Green Deal: de uitstoot van broeikasgassen moet in 2030 met 55% omlaag ten opzichte van het niveau van 1990.[2] Om dit doel te bereiken stelt de Europese Commissie in het wetsvoorstel onder meer voor om de lijst met strafbare feiten bij te werken en te verfijnen, de bepalingen inzake strafrechtelijke sancties te versterken en de handhaving van de richtlijn te verbeteren.

Zo wenst het dagelijks bestuur van de Europese Unie de natuurbescherming in Europa effectiever te maken door de lidstaten te verplichten strafrechtelijke maatregelen te treffen voor allerlei wettelijk gedefinieerde overtredingen die tot op heden nog niet in de lijst met strafbare milieudelicten waren opgenomen, waaronder het lozen van chemicaliën, illegale houthandel, illegale scheepsrecycling en illegale wateronttrekking. Wat betreft de bestaande lijst stelt de Commissie aanscherpingen en een aantal aanpassingen voor. Dit betreft onder andere ernstige vervuilingsdelicten en illegaal afvalbeheer en afvaltransport.

De Commissie stelt daarnaast dat er bepaalde minimumeisen voor sancties vastgesteld moeten worden. Concreet wordt in het voorstel betoogd dat milieucriminaliteit leidende tot de dood of serieus letsel wordt bestraft met gevangenisstraffen tot tien jaar. Andere (bijkomende) sancties in het voorstel zien op het herstel van de schade zoals toegebracht aan de natuur door overtreders, de uitsluiting van overtreders van publieke fondsen of aanbestedingsprocedures en de intrekking van vergunningen van overtreders. Voorts worden de lidstaten van de EU verplicht milieuklokkenluiders, personen die milieudelicten aangeven of assisteren in onderzoeken, bescherming te garanderen.

Tevens zet de Commissie in op de effectiviteit van de aanpak van milieudelicten. Volgens de Commissie is het van belang dat de regeringen van de lidstaten een heldere nationale strategie tegen milieucriminaliteit vaststellen. In een bepaling van het voorstel zijn verplichtingen voor de lidstaten opgenomen die bijdragen aan de adequate training van onderzoekers, politie en rechters. Verder is in andere bepalingen vastgelegd dat de lidstaten moeten voorzien in voldoende personeel, toereikende financiële, technologische en technische bronnen, effectieve onderzoeksmiddelen en communicatie en informatie-uitwisseling tussen de relevante autoriteiten. Zodoende draagt het voorstel van de Commissie bij aan het Zero Pollution Action Plan[3], het Circular Economy Action Plan[4], de Biodiversiteitsstrategie voor 2030 en de rule of law betreffende het milieu.

Naast het voorstel voor een nieuwe richtlijn maakte de Commissie ook richtsnoeren en een mededeling bekend.[5] Zo ziet de mededeling op een uitbreiding van de samenwerking tussen lidstaten op EU-niveau, waarbij tevens concrete, praktische voorbeelden van Europese steun naar voren worden gebracht, waaronder het gebruik van middelen uit het LIFE-programma[6] voor de inbreng van cruciale netwerken in de bestrijding van milieucriminaliteit.

Het wetgevingsproces voor het voorstel van de Commissie is in gang gezet en zal door de Raad en het Europese Parlement nader behandeld worden.

Met dank aan Mayte Haenen, student-stagiaire.