De Klimaatwet is in werking getreden; wat volgt nu?
Het klimaat is een onderwerp dat steeds belangrijker is geworden en waarvoor ook vanuit de overheid meer maatregelen en beleid afkomstig is. Op 1 september 2019 is de Klimaatwet in werking getreden. Deze wet, die slechts 10 artikelen telt, is tot stand gekomen vanwege een initiatief van een aantal Tweede Kamerleden en vormt het kader voor het ontwikkelen van beleid gericht op onomkeerbaar en stapsgewijs terugdringen van de Nederlandse emissies van broeikasgassen om de wereldwijde opwarming van de aarde en de verandering van het klimaat te beperken. Een ambitieuze doelstelling, met mogelijk ingrijpende maatregelen consequenties. In dit artikel leggen wij kort uit wat de (inhoud van de) Klimaatwet is en welke gevolgen deze met zich meebrengt.
Achtergrond Klimaatwet
De Klimaatwet verankert onder meer de wijze waarop Nederland invulling geeft aan de op 12 december 2015 in Parijs gesloten Overeenkomst van Parijs. De Overeenkomst van Parijs ziet onder meer op klimaatmitigatie, klimaatadaptatie, internationale klimaatfinanciering en internationale capaciteitsopbouw. De Klimaatwet verankert dus de wijze waarop Nederland invulling geeft aan deze verplichtingen. Tegelijkertijd biedt de wet een kader voor de ontwikkeling, effectmeting en wijze van verantwoording van het beleid dat moet leiden tot het halen van de wettelijke vastgelegde klimaatdoelstellingen.
Wat is het doel van het de Klimaatwet?
Het achterliggende doel van de Klimaatwet is een schone en groene toekomst en richt zich op voorspelbaar en minder vrijblijvend beleid van de regering. Hierdoor zou op voorhand duidelijk zijn wat van de betrokkenen wordt verwacht. De Klimaatwet stelt ambitieuze doelen voor het land als geheel en legt het politieke proces voor de regering vast zodat de doelen ook bereikt kunnen en zullen worden. Dit neemt niet weg dat de Klimaatwet wat ons betreft het karakter van beleid heeft.
Wat staat in de Klimaatwet?
In de Klimaatwet is vastgelegd dat de uitstoot van broeikasgassen uiterlijk in 2050 met ten minste 95% gereduceerd dient te zijn ten opzichte van 1990, om zo een klimaatneutrale samenleving binnen handbereik te brengen. Die doelstelling wordt gehaald met een tussendoel van 49% reductie in 2030 en een volledige CO2-neutrale elektriciteitsproductie in 2050. Deze doelstellingen zijn ambitieus te noemen, de Klimaatwet gaat hiermee bewust verder dan de Europese doelstelling van 40% minder CO2 uitstoot in 2030.
Om deze doelstellingen te realiseren moet iedere vijf jaar een klimaatplan worden opgesteld. In artikel 3 van de Klimaatwet staat een uitgebreide opsomming opgenomen over de inhoud van het Klimaatplan. Het dient onder meer de volgende elementen te bevatten:
- een doorkijk naar de tien daaropvolgende jaren;
- de hoofdzaken van het te voeren klimaatbeleid;
- de maatregelen die worden getroffen om de doelstellingen te bewerkstelligen;
- een beschouwing over het verwachte aandeel hernieuwbare energie;
- een beschouwing van de verwachte besparing op het energie gebruik, en;een beschouwing over de gevolgen van het klimaatbeleid voor huishoudens, bedrijven en overheden.
Het eerste klimaatplan moet nog dit jaar worden vastgesteld en het klimaatplan voor de periode 2021-2030 ligt momenteel dan ook ter consultatie (tot 4 oktober 2019). Iedereen kan hierop reageren.
Daarnaast volgt uit de Klimaatwet dat het Planbureau voor de Leefomgeving jaarlijks een klimaat- en energieverkenning opstelt. Dit is een (wetenschappelijk) rapport over de gevolgen van het gevoerde klimaatbeleid in het voorafgaande kalenderjaar en gaat in ieder geval in op de emissies van CO2 en de effectiviteit van de genomen maatregelen.
Gevolgen Klimaatwet
De Klimaatwet bevat klimaatdoelstellingen die zijn vormgegeven als resultaatsverplichting aan de regering. Deze doelstellingen dienen niet als kader voor de afweging of individuele projecten in Nederland doorgang kunnen vinden en zijn daarom ook niet als grenswaarde of individuele normstelling vormgegeven, zo volgt uit de memorie van toelichting behorende bij de Klimaatwet. Zij zijn richtinggevend voor het beleid dat de regering de komende decennia op het gebied van klimaat zal voeren. Met andere woorden; de Klimaatwet heeft geen (rechtstreekse) gevolgen voor burgers, bedrijven en overheden. Wel is expliciet in de Klimaatwet bepaald dat ten behoeve van het behalen van de doelstellingen participatie gewenst en nodig is.
Wij verwachten dat de Klimaatwet indirect welk degelijk gevolgen zal hebben bij besluitvorming. In de praktijk merken wij namelijk nu dat – los van de vraag of dit juridisch is toegestaan – het klimaat en de impact daarop een steeds grotere rol gaat spelen en veel uitgebreider wordt meegewogen.
Voor vragen kan contact worden opgenomen met
Maayke Maas.