Alles over de ondernemingsraad deel 3: Het adviesrecht

In onze serie blogs over de WOR, ‘Alles over de ondernemingsraad’, nemen we u mee in alle ins en outs van de Wet op de Ondernemingsraden. Elke twee weken publiceren wij een blog, waarin wij een interessant thema uitlichten. Deze week: het adviesrecht van de ondernemingsraad. Onze eerdere blogs vindt u hier.

Het adviesrecht als bijzondere bevoegdheid van de ondernemingsraad

Één van de belangrijkste rechten die een ondernemingsraad heeft, is het recht om advies uit te brengen over bepaalde besluiten in de organisatie. Het adviesrecht van de OR is als een bijzondere bevoegdheid van de OR opgenomen in artikel 25 WOR. Op grond van dit artikel is de ondernemer verplicht om het advies van de OR te vragen over ieder voorgenomen besluit tot:

• overdracht van de zeggenschap over de organisatie of een onderdeel daarvan;
• het vestigen van, dan wel het overnemen of afstoten van de zeggenschap over, een andere organisatie;
• het beëindigen van de werkzaamheden van (een deel van) de organisatie;
• een belangrijke inkrimping, uitbreiding of andere wijziging van de werkzaamheden van de organisatie;
• een belangrijke wijziging in de organisatie van de onderneming, dan wel in de verdeling van bevoegdheden binnen de organisatie;
• een wijziging van de vestigingsplaats van de organisatie;
• het groepsgewijze werven of inlenen van arbeidskrachten;
• het doen van een belangrijke investering;
• het aantrekken of verstrekken van een belangrijk krediet;
• de invoering of wijziging van een belangrijke technologische voorziening;
• het treffen van een belangrijke maatregel in verband met de zorg van de organisatie voor het milieu;
• de vaststelling van een regeling met betrekking tot het zelf dragen van het financieel risico voor de ZW en/of WIA/WGA;
• het verstrekken en het formuleren van een adviesopdracht aan een deskundige buiten de organisatie over één van de hiervoor genoemde onderwerpen.

Kort samengevat, gaat het dus om voorgenomen belangrijke besluiten van financiële, economische en/of organisatorische aard, waarbij de opsomming in artikel 25 WOR uitputtend is.

Wanneer is sprake van een voorgenomen besluit?

Het adviesrecht bestaat op het moment dat de ondernemer een voornemen heeft om een besluit te nemen over een van de onderwerpen als omschreven in artikel 25 WOR. In de WOR is niet uitgewerkt wanneer sprake is van een voorgenomen besluit. Uit jurisprudentie op dit punt is duidelijk dat het bij een voorgenomen besluit dient te gaan om een voldoende concreet voornemen. Denk hierbij aan een uitgewerkt voornemen, in kaart gebrachte gevolgen, de te nemen maatregelen ter ondervanging van de (personele) gevolgen etc. Een beleidsvoornemen is geen voorgenomen besluit, maar een duidelijke scheidslijn is er niet. Duidelijk is wel dat het advies dusdanig tijdig moet worden gevraagd, dat het advies van de OR van wezenlijke invloed kan zijn op het uiteindelijk te nemen besluit. Met andere woorden: de OR moet actief worden betrokken in de besluitvorming.

Wanneer is sprake van een belangrijk voorgenomen besluit?

Bij sommige in artikel 25 lid 1 WOR opgesomde onderwerpen bestaat alleen adviesrecht als het voorgenomen besluit als belangrijk kan worden aangemerkt. Ook op dit punt ontbreekt een nadere concretisering en zal dus naar aanknopingspunten in de wetsgeschiedenis en jurisprudentie moeten worden gezocht. Uit de wetsgeschiedenis volgt, dat een belangrijk besluit een besluit is dat voor de betrokken onderneming niet alledaags is. Daarbij kan bijvoorbeeld gekeken worden naar het gewicht van het besluit, de aard en omvang van de activiteiten van de onderneming en het aantal werknemers dat door het besluit getroffen wordt. Een voorgenomen besluit dat leidt tot gedwongen ontslagen wordt in de rechtspraak vrij snel belangrijk geacht.

Inhoud van de adviesaanvraag

Een adviesaanvraag moet schriftelijk worden gedaan en de ondernemer moet daarbij een overzicht geven van:

• de beweegredenen voor het besluit;
• de gevolgen die het te nemen besluit naar verwachting heeft voor de in de onderneming werkzame personen en;
• de naar aanleiding daarvan voorgenomen maatregelen.

De OR bepaalt in principe welke informatie benodigd is om tot een advies te komen. Het moet daarbij uiteraard wel gaan om informatie die voor het geven van het advies en het nemen van het besluit door de ondernemer relevant zijn. In een volgende blog zullen wij het recht op informatie verder behandelen.

Overlegvergadering

Artikel 25 WOR schrijft verder voor dat de ondernemer niet eerder besluit dan dat over het voorgenomen besluit met de OR overleg heeft plaatsgevonden in een overlegvergadering.

Wat en hoe kan de OR adviseren?

De wet verplicht de OR niet om in een bepaalde vorm of op een bepaalde wijze (positief of negatief) te adviseren. Vaak wordt gekozen voor een positief of negatief advies, maar de OR kan ook neutraal of positief onder voorwaarden adviseren.

Wat als de ondernemer het advies van de OR niet opvolgt?

Na ontvangst van het advies zal de ondernemer een besluit nemen en hij moet dit schriftelijk aan de OR laten weten. Als het besluit van de ondernemer afwijkt van het advies van de OR moet dit in het besluit duidelijk worden vermeld en ontstaat voor de ondernemer de verplichting om de uitvoering van het besluit een maand op te schorten. Deze maand is bedoeld om de OR de gelegenheid te bieden zich te beraden over het al dan niet instellen van beroep bij de Ondernemingskamer. De opschortingstermijn van een maand is niet van toepassing als de OR hiervan afstand doet.

Andere adviesrechten

De OR moet door de ondernemer ook in de gelegenheid worden gesteld om te adviseren over een voorgenomen besluit tot benoeming en ontslag van bestuurders, waarbij gedoeld wordt op een éénzijdige beëindiging van die arbeidsovereenkomsten. Het adviesrecht is dus niet van toepassing als de ondernemer met de bestuurder een beëindiging van de arbeidsovereenkomst overeenkomt. Ook voor dit adviesrecht geldt dat de ondernemer het advies dusdanig tijdig moet vragen dat het van wezenlijke invloed kan zijn op het te nemen (benoemings- of ontslag)besluit. Tegen het benoemings- of ontslagbesluit staat – in tegenstelling tot de adviesonderwerpen van artikel 25 WOR – geen beroep open bij de Ondernemingskamer.

Concluderend

Het adviesrecht is een belangrijke bijzondere bevoegdheid van de OR. Het betreft een proces dat zorgvuldig dient te worden doorlopen.

Vragen over dit onderwerp, of een andere kwestie rondom ondernemingsraden? Wij adviseren graag. Ons team Arbeidsrecht heeft jarenlange ervaring en staat zowel ondernemingsraden als ondernemers bij. U kunt bij ons terecht met al uw kwesties: van snelle praktische vragen tot grote OR-trajecten over bijvoorbeeld een reorganisatie of bedrijfsovername. Daarbij kijken we niet alleen naar de wet en de laatste rechtspraak, maar uiteraard ook naar de strategie en de samenwerking tussen OR en bestuurder. Ook hebben wij veel ervaring met juridische procedures tussen ondernemer en ondernemingsraad. Meer weten? Neem contact op met Rutger Ploum, Simon Tan of één van de andere specialisten uit ons team Arbeidsrecht.