Wezen gaat voor de schijn: Deliveroo-bezorgers zijn toch geen zelfstandigen, maar hebben recht op een arbeidsovereenkomst

Bezorgers van Deliveroo zijn geen zzp’ers, maar kunnen aanspraak maken op een arbeidsovereenkomst. Zo oordeelde de kantonrechter Amsterdam dinsdag in een rechtszaak aangespannen door vakbond FNV. Volgens de rechter mag Deliveroo de fietskoeriers niet als zelfstandigen inhuren. Daarbij valt Deliveroo óók onder de werkingssfeer van de cao beroepsgoederenvervoer, en is zij daarmee verplicht de cao met terugwerkende kracht na te leven. Deze uitspraak kan gevolgen hebben voor andere bedrijven die gebruikmaken van een online platform, zoals Uber en Helpling.

Maaltijdbezorger Deliveroo, die sinds 2015 in Nederland gevestigd is, werkt sinds 2018 uitsluitend met zzp’ers. Dit doet zij middels zogenoemde partnerovereenkomsten. Het bedrijf besloot de arbeidsovereenkomsten van de bezorgers niet te verlengen en stelde hen na afloop van hun tijdelijk contract voor de keuze: door als zzp’er of stoppen als bezorger bij Deliveroo.

In een eerdere zaak was de toen 19-jarige Sytze Ferwerda, fietskoerier van Deliveroo, het hier niet mee eens en stapte naar de rechter. Hij stelde zich op het standpunt dat hij een schijnzelfstandige was en daarom recht had op een arbeidsovereenkomst. Helaas zonder het gewenste resultaat. De rechtbank oordeelde dat de fietskoerier wél kwalificeerde als zelfstandig ondernemer. Hierbij speelde onder meer mee dat Ferwerda de partnerovereenkomst met Deliveroo had getekend, zich had ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en een eigen BTW-nummer had aangevraagd. Ferwerda en  Deliveroo hadden volgens de kantonrechter dus bewust gekozen om hun relatie als zzp’er – opdrachtgever voort te zetten.

Ook vakbond FNV kwam in verzet tegen de wijziging en spande een zaak tegen Deliveroo aan. Volgens de vakbond heeft de maaltijdbezorger schijnzelfstandigen in dienst en ontduikt zij op die manier de cao beroepsgoederenvervoer.

Bezorgers zijn geen zzp‘ers

Deliveroo is van mening dat de bezorgers in grote vrijheid kunnen werken en daarom aangemerkt moeten worden als zelfstandig ondernemers. De bezorgers kunnen namelijk zelf bepalen waar en wanneer ze willen werken en kunnen vervangers inzetten. De kantonrechter volgde deze redenering echter niet. Hierbij achtte zij van belang dat er binnen de rechtsverhouding tussen Deliveroo en de bezorgers nog altijd sprake was van een gezagsverhouding. Zo worden de koeriers bijvoorbeeld ter controle gevolgd via GPS, hebben zij geen onderhandelingspositie tegenover Deliveroo en kunnen de ‘goed presterende’ koeriers zich met voorrang inroosteren. Ook de mogelijkheid tot vervanging is volgens de kantonrechter niet werkbaar in de praktijk. Ondanks de grote mate van vrijheid voor de bezorgers,
is in feite dus niets wezenlijks veranderd ten opzichte van de situatie waarin de bezorgers nog werknemers waren. Deliveroo heeft de bezorgers dus ten onrechte als zzp‘er aangesteld,  aldus de kantonrechter.

Cao beroepsgoederenvervoer

Ook wat betreft de cao beroepsgoederenvervoer stelt de kantonrechter de FNV in het gelijk. Aangezien de werkzaamheden van Deliveroo bestaan uit het vervoeren van goederen over de weg, valt Deliveroo  onder de cao beroepsgoederenvervoer. Daarmee is Deliveroo gehouden de cao met terugwerkende kracht na te leven. De toepasselijkheid van de cao brengt ook met zich mee dat Deliveroo zal moeten gaan betalen aan het bijbehorende bedrijfstakpensioenfonds.

Vakbond FNV heeft in ieder geval laten weten met terugwerkende kracht een loonvordering in te gaan dienen tegen Deliveroo. Al meerdere bezorgers zouden zich hebben gemeld. 

Gevolgen voor de platformeconomie

De uitspraak van de rechter kan vergaande gevolgen hebben voor de snelgroeiende platformeconomie. Bedrijven zoals Deliveroo, Uber en Helpling hebben veel groeipotentie, mede doordat zij door het gebruik van zzp’ers geen sociale premies hoeven te betalen. Bovendien kunnen zelfstandigen flexibeler worden ingezet dan werknemers. De uitspraak van afgelopen dinsdag brengt hier mogelijk verandering in. Toch zal de rechter per concreet geval moeten beoordelen of er sprake is van schijnzelfstandigheid.

Hoger beroep

Deliveroo heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan. De maaltijdbezorgdienst stelt dat deze uitspraak de “vrijheid zou wegnemen die de fietskoeriers nu hebben en waarderen, om te werken waar en wanneer zij willen”. Ook stelt het bedrijf dat er “feitelijke onjuistheden en aannames” in het vonnis zijn opgenomen. Volgens een woordvoerder van Deliveroo is het voor de fietskoeriers namelijk “een en al eigen keuze”. Deliveroo is dan ook niet van plan de huidige constructie aan te passen en zal de bezorgers als zzp’ers blijven behandelen. “Een bezorger die een arbeidsovereenkomst wil, kan naar aanleiding van dit vonnis naar de rechter om dat af te dwingen”, stelt de woordvoerder. Echter, naar aanleiding van dit vonnis bestaat er al een arbeidsovereenkomst, al is deze niet vastgelegd op papier. Een schriftelijke arbeidsovereenkomst zou dus geen verandering brengen aan de arbeidsverhouding tussen Deliveroo en de bezorgers. Naar aanleiding van deze uitspraak zou Deliveroo haar bezorgers dus als werknemer moeten behandelen. Gebeurt dit niet, dan is het voor hen eenvoudig om met deze uitspraak in de hand alsnog naar de rechter te stappen en naleving van werkgeversverplichtingen te vorderen.

Voor de FNV is het een principiële kwestie geworden: mocht het Gerechtshof anders besluiten dan de Amsterdamse kantonrechter, dan gaat de FNV door tot de Hoge Raad of zelfs het Europees Gerechtshof. Uiteraard houden wij u op de hoogte van relevante ontwikkelingen.

Vragen over de inzet van zelfstandigen of werknemers? Neem dan contact op met onze sectie Arbeidsrecht!

Dit artikel is geschreven door Maaike Vos.