Wetsvoorstel verplicht stellen vertrouwenspersoon: stand van zaken – aangenomen door de Tweede Kamer

Het wetsvoorstel

Het wetsvoorstel bevat de volgende belangrijke onderdelen:

• Werkgevers met ten minste tien werknemers (een aangenomen amendement zondert kleine werkgevers uit) zijn verplicht tot het instellen van in ieder geval één interne of externe vertrouwenspersoon (dit kan ook via de branchevereniging of arbodienst).
• Deze vertrouwenspersoon moet: (i) beschikken over voldoende deskundigheid en ervaring (gewenst om enige vorm van scholing te volgen) en, (ii) onafhankelijk en zelfstandig kunnen handelen (werkgever moet hierin faciliteren door bijv. budget voor een spreekruimte ter beschikking te stellen).
• De vertrouwenspersoon krijgt wettelijk een aantal ‘basis’ taken zoals: (i) opvangen, begeleiden en adviseren van een werknemer die te maken heeft (gehad) met ongewenste omgang, (ii) het geven van voorlichting aan werknemers en, (iii) het afleggen van verantwoording over de verrichte werkzaamheden.
• De wet legt deze vertrouwenspersoon geheimhouding op én bevat een benadelings- en opzegverbod. Dat wil zeggen dat deze persoon niet mag worden benadeeld (in salarisverhogingen, promoties etc. ) en deze niet mag worden ontslagen vanwege het bekleden van de vertrouwenspersoonsfunctie.
• (Indien aanwezig) krijgt de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging het recht om instemming te geven op de aanstelling, verlenging of beëindiging van de vertrouwenspersoon.

De Tweede Kamer heeft deze wet aangenomen en het is nu aan de Eerste Kamer om dit voorstel op kwaliteit te toetsen (rechtmatigheid, uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid). De Eerste Kamer kan hiertoe vragen stellen aan de initiatiefnemer en zal vervolgens voor óf tegen invoering van de wet stemmen.

Ten slotte is het nog van belang om te benoemen dat de wet waarschijnlijk gefaseerd in werking zal treden – dat wil zeggen dat grote werkgevers (met meer dan een paar honderd werknemers) als eerste aan de plicht moeten voldoen. En dat de Arbeidsinspectie de bevoegdheid krijgt om bij niet-naleving van de verplichting (i) een ‘eis tot naleving’ op te leggen en uiteindelijk (ii) een bestuurlijke boete (van tussen de € 1.500 en de € 3.000).

Huidige verplichtingen voor een werkgever

Hierboven werd al even kort gerefereerd aan de verplichtingen die een werkgever onder het huidige recht heeft om ongewenste omgangsvormen en psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen. Concreet houdt dit in dat de werkgever:

• Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uit moet voeren, waarmee alle arbeidsrisico’s (zowel fysieke als psychosociale) die kunnen voorkomen in beeld worden gebracht.
• Vervolgens een Plan van Aanpak opstelt, waarin is opgenomen:
  • welke maatregelen genomen zullen worden om de risico’s te beperken (denk aan: opstellen van een gedragscode en een klachtenprocedure, voorlichten van werknemers, veranderen van de organisatiecultuur, instellen van een vertrouwenspersoon – dit laatste zal dus waarschijnlijk een verplichting worden).
  • binnen welke termijn deze maatregelen doorgevoerd zullen worden, en;
  • wie binnen de organisatie van werkgever hiervoor de verantwoordelijkheid draagt (zou een/de HR-(medewerker/manager) of een compliance officer kunnen zijn).

Concluderend

Op dit moment is het voor werkgevers (ongeacht het aantal in dienst zijnde werknemers) niet verplicht om een vertrouwenspersoon in te stellen. Dit zal – als de Eerste Kamer instemt met het wetsvoorstel – veranderen. Maar ook zonder de wettelijke verplichting kan het instellen van een vertrouwenspersoon helpen om ongewenste omgangsvormen tegen te gaan. Daarnaast is een werkgever wel verplicht om te inventariseren in hoeverre het risico op psychosociale belasting bestaat én om hiertegen maatregelen in te voeren.

Wilt u meer weten over wat u kunt doen bij ongewenste omgangsvormen? Neem dan contact op met één van onze advocaten uit het team Arbeidsrecht. Wij denken graag met u mee!

*De verdediging van het wetsvoorstel is per 26 januari 2022 overgenomen door Tweede Kamerlid Senna Maatoug.