16 jan '25
De “WIVO” (Wet Internationaal Verantwoord Ondernemen) komt eraan! Een belichting van het eerste wetsvoorstel van de wet waarmee de Europese Due Diligence-richtlijn in Nederlandse wetgeving moet worden omgezet en de verplichtingen die dat met zich mee zal brengen voor Nederlandse bedrijven.
De wetgever heeft een eerste ontwerp van de Wet Internationaal Verantwoord Ondernemen (WIVO) ter consultatie aangeboden. De WIVO moet de implementatie van Europese Due Diligence-richtlijn in Nederlands recht worden. In dit blog bespreekt Daan Deveer de belangrijkste punten van het eerste wetsvoorstel van de WIVO en de verplichtingen die deze wet met zich mee zal brengen voor Nederlandse bedrijven.
Op 18 november heeft de wetgever een eerste versie van de WIVO ter consultatie aangeboden. De WIVO moet de wet worden waarmee de Europese Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)[1] wordt omgezet in Nederlandse wetgeving. Met het wetsvoorstel van de WIVO krijgen Nederlandse bedrijven een meer concrete blik over welke nieuwe verplichtingen hun te wachten staan en welke Nederlandse instanties daarop toezicht zullen houden.
De WIVO vloeit dus voort uit de CSDDD, de EU-richtlijn die op 25 juli 2025 officieel in Europa van kracht werd. De CSDDD is onderdeel van de Europese ‘Green Deal’, de serie beleidsinitiatieven van de Europese Commissie met als doel om duurzame ontwikkeling te bevorderen en Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. In dat verband schrijft de CSDDD aan grote EU-ondernemingen een aantal nieuwe (zorgvuldigheids-)verplichtingen voor over onder meer het waarborgen van duurzaamheid in hun waardeketen. Voor een inhoudelijke bespreking van de CSDDD zelf wordt verwezen naar dit blog van mijn collega’s.
De CSDDD is een EU-richtlijn, wat betekent dat lidstaten deze zelf moeten omzetten in hun nationale wetgeving in tegenstelling tot een EU-verordening, die direct toepasbaar is in alle lidstaten. In dit kader wordt hieronder toegelicht hoe de Nederlandse wetgever met het wetsvoorstel van de WIVO invulling wil geven aan de implementatie en handhaving van de CSDDD in Nederland. De wetgever heeft daarbij aangegeven dat de bedoeling is om de CSDDD zo zuiver en lastenluw mogelijk te implementeren, dat wil zeggen dat alleen het noodzakelijke uit de CSDDD in het wetsvoorstel op zou zijn genomen op een wijze die de minste lasten voor de ondernemingen zou meebrengen.[2]
De belangrijkste punten van het wetsvoorstel van de WIVO zijn als volgt:
De WIVO geldt alleen voor ondernemingen met meer dan 1000 werknemers en een omzet van meer dan EUR 450 miljoen. Ook geldt de WIVO voor ondernemingen van buiten de EU met een bijkantoor in Nederland en een omzet van EUR 450 miljoen in Europa.
Daarnaast is de WIVO ook van toepassing op ondernemingen die royalty’s ontvangen uit franchise- of licentieovereenkomsten binnen de EU van meer dan EUR 22,5 miljoen, en een omzet hebben van meer dan EUR 80 miljoen. Bepaalde ondernemingen in de financiële sector zijn (deels) uitgezonderd.
Maar let op: de WIVO kan ook indirect van toepassing zijn op kleinere ondernemingen. Daar wordt verder in dit blog nog op ingegaan.
De WIVO bepaalt dat de desbetreffende ondernemingen - in het kort - een beleid van due diligence op moeten stellen en handhaven om de (potentiële) negatieve gevolgen op mensenrechten en het milieu te beperken. Dit beleid moet gericht zijn op het identificeren, voorkomen en herstellen van die (potentiële) negatieve gevolgen. Belangrijke elementen van dit beleid zijn volgens de WIVO een goed functionerende klachtenprocedure om bij de onderneming gerechtvaardigde bezorgdheid over die (potentiële) nadelige gevolgen te kunnen melden, effectieve monitoring van de activiteiten van de onderneming en genomen maatregelen met betrekking tot de naleving van dit beleid en transparante communicatie naar buiten in dat kader.
Ondernemingen moeten dit beleid niet alleen opstellen en handhaven in verband met hun eigen activiteiten, maar ook in verband met de activiteiten van dochterondernemingen en ‘gevestigde zakelijke relaties’, ofwel duurzame relaties die een wezenlijk onderdeel vormen van de waardeketen van de onderneming. Dat betekent dus dat de WIVO ook indirect op kleinere bedrijven invloed zal hebben, bijvoorbeeld doordat de grote ondernemingen aanvullende eisen aan hun zakenpartners zullen stellen om hun verplichtingen onder de WIVO na te kunnen komen.
Daarnaast dienen desbetreffende ondernemingen een ‘klimaattransitieplan’ op te stellen waarmee het bedrijfsmodel en de strategie in lijn worden gebracht met de klimaatdoelen van de Overeenkomst van Parijs, zoals het beperken van de opwarming tot 1,5°C en klimaatneutraliteit tegen 2050. Dit plan moet onder meer duidelijke doelstellingen bevatten met een concreet tijdpad om voornoemde klimaatdoelen te bevorderen. Daarnaast moet het plan onder meer investeringen en middelen toelichten die ter ondersteuning van de uitvoering van het plan worden gebruikt, evenals moet de betrokkenheid van leidinggevende of toezichthoudende organen van de onderneming bij het uitvoeren van het plan worden beschreven.
Ondernemingen moeten jaarlijks een verklaring publiceren over de uitvoering van hun gepaste zorgvuldigheid en klimaattransitieplan. Deze verklaringen moeten toegankelijk zijn en voldoen aan Europese standaarden voor gegevensuitwisseling. Uitzonderingen zijn mogelijk voor ondernemingen die al rapporteren onder andere duurzaamheidsregels, zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) krijgt de taak om naleving van de wet te controleren en de handhaving te organiseren. Dat zal in nauwe samenwerking met andere (Europese) toezichthoudende autoriteiten gaan plaatsvinden. De ACM kan in het kader van handhaving onder meer bindende gedragslijnen voorschrijven, (voorlopige) maatregelen opleggen en sancties opleggen zoals een bestuurlijke boete van ten hoogte 5% van de geconsolideerde netto-omzet wereldwijd van de onderneming.
De CSDDD schrijft in art. 29 voor dat ondernemingen ook civielrechtelijk aansprakelijk moeten kunnen worden gehouden voor schade als gevolg van het schenden van hun verplichtingen onder die richtlijn. De WIVO bevat echter geen nieuwe grond voor civiele aansprakelijkheid. Reden daarvoor is dat de wetgever meent dat de Nederlandse wet in boek 3 en 6 van het Burgerlijk Wetboek al voldoende voorziet in dergelijke aansprakelijkheidsgronden.[3]
Overigens bepaalt de WIVO dat de rechtbank Rotterdam en het College van Beroep voor het bedrijfsleven worden aangewezen als de bevoegde bestuursrechters.
Het wetsvoorstel van de WIVO geeft een concreet beeld van de implementatie van de CSDDD in de Nederlandse wet. Voor grote ondernemingen zal dit dus een veelvoud aan (zorgvuldigheids-)verplichtingen met zich meebrengen waarop de ACM toezicht zal houden. Het wetsvoorstel is echter nog niet definitief. Het is daarom mogelijk dat de definitieve WIVO op een aantal (kleine) punten zal verschillen.
Heeft u nog vragen over de mogelijke gevolgen van de WIVO en/of de CSDDD voor uw bedrijfsvoering? Het team van de sectie Customs, Trade en Logistics van Ploum heeft veel expertise op het gebied van Europese wetgeving met betrekking tot handel en logistiek, en helpt u graag. U kunt daarvoor contact opnemen met Marijn van Tuijl (m.vantuijl@ploum.nl).
[1] Ook wel bekend als de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), of volledig: Richtlijn (EU) 2024/1760 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juni 2024 inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid en tot wijziging van Richtlijn (EU) 2019/1937 en Verordening (EU) 2023/2859.
[2] Dat volgt uit par 2.3 van de memorie van toelichting van het wetsvoorstel.
[3] Zie memorie van toelichting wetsvoorstel WIVO par. 4.1.1
Contact
27 jan 25
21 jan 25
10 jan 25
07 jan 25
06 jan 25
30 dec 24
20 dec 24
18 dec 24
10 dec 24
04 dec 24
29 nov 24
Met uw inschrijving blijft u op de hoogte van de laatste juridische ontwikkelingen op dit gebied. Vul hieronder uw gegevens in om per e-mail op te hoogte te blijven.
Blijf op de hoogte van de laatste juridische ontwikkelingen in uw sector. Vul hieronder uw gegevens in om op maat gesneden juridische updates en uitnodigingen voor evenementen te ontvangen.
Volgen wat u interessant vindt
Krijg aanbevelingen op basis van uw interesses
{phrase:advantage_3}
{phrase:advantage_4}
We vragen u om uw voor- en achternaam zodat wij die kunnen gebruiken als u zich bijvoorbeeld inschrijft op een Ploum Kennisevent.
Er wordt automatisch een wachtwoord voor u aangemaakt. Zodra uw account is aangemaakt ontvangt u dit wachtwoord in een welkomstmail. U kunt er direct mee inloggen. Dit wachtwoord kunt u indien gewenst ook zelf aanpassen via de wachtwoord vergeten functie.