Tijdelijke Wet Transparantie Turboliquidatie

Op 28 juni 2021 heeft de Minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker een wetsvoorstel in openbare consultatie gebracht tot tijdelijke aanpassing van de wettelijke regeling omtrent turboliquidatie[1]. Een turboliquidatie is een ontbinding op eigen initiatief van de rechtspersoon zonder baten. Als de rechtspersoon geen baten meer heeft op het tijdstip van haar ontbinding, dan houdt zij op dat tijdstip ook op te bestaan. Dat geldt ook als de rechtspersoon op dat moment nog schulden heeft.

Volgens de concept Memorie van Toelichting biedt de huidige regeling in de praktijk ruimte aan bestuurders om alle baten die binnen de rechtspersoon aanwezig zijn te gelde te maken, en de opbrengst daarvan te gebruiken om de schulden van de rechtspersoon zoveel mogelijk af te lossen. Aldus zou het bestuur op betrekkelijk snelle en eenvoudige wijze naar het einde van de rechtspersoon kunnen toewerken. Over de vraag of de turboliquidatie in de praktijk inderdaad zo eenvoudig is wordt overigens verschillend gedacht[2]. In tegenstelling tot de gewone vereffening van een rechtspersoon, hoeft bij turboliquidatie onder de huidige wettelijke regeling geen rekening en verantwoording te worden afgelegd.

In reactie op de COVID-19 uitbraak heeft de overheid uitgebreide financiële steun- en herstelmaatregelen voor ondernemers in het leven geroepen. Desalniettemin hebben veel ondernemers stevig moeten interen op hun reserves en/of de nodige betalingsachterstanden opgelopen. De Minister verwacht dan ook dat zelfs als de economie straks weer volledig wordt opengesteld, een toenemend aantal ondernemers hun activiteiten zal willen staken. Een toenemend gebruik van de turboliquidatie als gevolg daarvan draagt – wegens een gebrek aan rekening en verantwoording – tevens een toename van het risico op misbruik in zich. Dit wetsvoorstel beoogt dan ook de mogelijkheid tot misbruik (tijdelijk) te bestrijden.

Zo verplicht het wetsvoorstel de bestuurders van de rechtspersoon om in geval van een turboliquidatie binnen tien (10) werkdagen na de ontbinding een aantal stukken te deponeren bij het Handelsregister. Het gaat daarbij om: (i) een balans en een staat van baten en lasten met betrekking tot het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden, (ii) een schriftelijke opgave van redenen voor het ontbreken van baten op het tijdstip van ontbinding en, indien van toepassing, het onbetaald laten van schuldeisers, (iii) een slotuitdelingslijst, indien voorafgaand aan de ontbinding van de rechtspersoon schuldeisers zijn voldaan in het kader van de afwikkeling van het vermogen van de rechtspersoon, en (iv) de jaarrekeningen inzake de boekjaren die voorafgaan aan het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden, indien en voor zover er op grond van de wet een deponeringsplicht bestond waar nog niet aan is voldaan. Van de deponering dient het bestuur onverwijld mededeling te doen aan de schuldeisers van de rechtspersoon, tenzij het bestuur niet over de gegevens beschikt die daarvoor nodig zijn. De mededeling is vormvrij en kan bijvoorbeeld per brief, e-mail of zelfs mondeling worden gedaan.

In het geval van een turboliquidatie waarbij een of meer schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald zijn gebleven, kan de rechtbank op verzoek van het openbaar ministerie een bestuursverbod opleggen aan de (gewezen) bestuurders indien: (i) de bestuurder niet aan de hiervoor genoemde deponeringsplicht heeft voldaan, (ii) de bestuurder doelbewust namens de rechtspersoon handelingen heeft verricht of nagelaten waardoor één of meer schuldeisers aanmerkelijk zijn benadeeld, of (iii) een bestuurder in de twee daaraan voorafgaande jaren ten minste tweemaal eerder betrokken is geweest bij een turboliquidatie waarbij één of meer schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald zijn gebleven, tenzij hem daarvan geen persoonlijk ernstig verwijt treft.

De consultatieperiode eindigde op 27 juli 2021. In totaal werden 15 openbare reacties op het wetsvoorstel ontvangen, waarvan met name de reactie van de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht van de Nederlandse Orde van Advocaten en de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie de nodige (fundamentele) kritiek bevatte[3]. Zo heeft de GCV zijn bedenkingen bij het nut en de noodzaak van het deponeren van (alle?) ontbrekende jaarrekeningen en wijst de GCV op mogelijke misverstanden en bewijsproblemen indien de mededeling aan schuldeisers mondeling mag worden gedaan. Ook vraagt de GCV zich bijvoorbeeld af of het Openbaar Ministerie over voldoende capaciteit beschikt om de haar toebedachte rol te vervullen en hoe het OM over de benodigde informatie komt te beschikken. Op dit moment is nog niet duidelijk of en wanneer het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer zal worden ingedi