Het lot van voorwaarden aan een LPG-tankstation in een woonwijk

LPG als brandstof kan een grotere rol gaan spelen in de energietransitie van de komende jaren. De gasvormigheid van de substantie houdt evenwel ook bijzondere risico’s in voor nabije activiteiten. Die omstandigheid staat centraal in een zaak afkomstig uit Purmerend, maar die via een vraag van de Raad van State bij Europese rechter in Luxemburg is beland. Daar hebben twee aspecten een prominente rol, die ook voor diverse andere zaken relevant kunnen zijn.

Procesverloop in de zaak en belang

Op verzoek van de exploitant verbond het College van B & W twee extra voorwaarden aan een nieuwe vergunning voor het LPG-tankstation dat was gevestigd in een woonwijk in Purmerend. Partijen hoopten daarmee een verdere discussie over de locatie en de eventuele verplaatsing naar een andere plek te voorkomen. Het LPG zou moeten worden aangevoerd met tankwagens die waren uitgerust met een speciale hittewerende bekleding. Ook de slangen die voor de belevering van het station werden gebruikt, moesten aan bijzondere eisen voldoen. Een buurtbewoonster hield vast aan haar bezwaar over het LPG-station in haar buurt en verzette zich met name tegen deze twee voorwaarden. De voorwaarden waren strijdig met het EU recht en dus niet afdwingbaar. Het College van B & W zou dan niets anders kunnen doen dan aan te dringen op verplaatsing van het station.

Dat leek een riskante strategie van de inwoonster van Purmerend. Zij was gedwongen niet alleen de strijdigheid met EU wetgeving te beargumenteren. Zij moest vervolgens ook een omweg vinden voor een ontvankelijkheidseis in het Nederlandse procesrecht, die zegt dat een appellant zich niet kan beroepen op een voorschrift dat niet in het belang van de appellant zelf is opgesteld (de eis van relativiteit). De Afdeling Bestuursrechtspraak zag zich in beroep voor een aanzienlijk probleem gesteld. Zij legde de zaak voor aan de Grote Kamer (een gremium waarin ook rechters uit andere colleges zijn vertegenwoordigd) en besloot daarnaast de visie te vragen van een bijzondere functionaris, de staatsraad advocaat-generaal.

De twijfel die met deze extra stappen werd opgeworpen voor een eindbeslissing in deze zaak, maakte het onvermijdelijk dat zelfs het EU Hof van Justitie in Luxemburg om uitleg moest worden gevraagd. Dat betrof niet alleen de inhoudelijke vraag naar de verenigbaarheid van de twee aanvullende eisen van het College Purmerend met het EU recht. Daarnaast lag er de meer procedurele vraag of in deze zaak het relativiteitsvereiste uit de wet kon worden toegepast.

Conclusie van de AG

In zijn conclusie van twee weken terug heeft de Advocaat-Generaal bij het EU Hof de beantwoording van de vragen van de Afdeling voortvarend opgepakt.

Voor het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de weg is er EU wetgeving uit 2008, die is gebaseerd op een internationaal verdrag (ADR) dat aan vergelijkbare regels is gekoppeld voor het vervoer van dergelijke producten over het spoor en via binnenwateren. De richtlijn voorziet, aldus de AG, in een gemeenschappelijke regeling die alle relevante aspecten omvat. De voorwaarden van het College Purmerend zien niet zozeer op het tankstation maar gelden juist voor de tankauto’s met behulp waarvan de stations worden bevoorraad, dus het vervoer. Voor strengere veiligheidsregels voor dat vervoer is er evenwel binnen de richtlijn geen plaats.

De AG laat zich niet uit over de redenen achter de beperkende werking van het relativiteitsvereiste in het Nederlandse procesrecht. Dat heeft ook het EU Hof van Justitie niet gedaan in een zaak van een maand terug waar een ander ontvankelijkheidsaspect (de argumentenfuik) terzijde werd gesteld (de zaak Stichting Varkens in Nood). De strijdigheid van de twee voorwaarden met de EU richtlijn zal hier in handhavingszaken hoe dan ook aan de orde komen. Het vloeit uit de basisregels van de EU rechtsorde voort dat iedere rechtszoekende zich kan beroepen op de onverenigbaarheid van nationale verplichtingen met een EU richtlijn. De AG verwijst naar bestaande rechtspraak. Een voorwaarde van relativiteit kan daar volgens de AG niet aan afdoen.

Slotsom

In het komende arrest van het EU Hof van Justitie moet de knoop natuurlijk worden doorgehakt. Voor de effectieve handhaving van Europese verplichtingen geeft zowel de rechter als de AG nieuwe perspectieven. Het zou zeer wel kunnen dat de Gemeente Purmerend de regels voor LPG-stations in Purmerend opnieuw zal dienen te herzien.