Aanscherping handelsnormen groenten en fruit per 1 januari 2025: hier moet je als levensmiddelenbedrijf op letten

De algemene handelsnormen voor groenten en fruit zijn momenteel in beginsel opgenomen in artikel 76, lid 1 van Verordening (EU) nr. 1308/2013. In dit artikel is onder andere opgenomen dat: producten in de sectoren groenten en fruit die bestemd zijn om vers aan de consument te worden verkocht, slechts mogen worden afgezet als ze gezond, deugdelijk en van gebruikelijke handelskwaliteit zijn, en het land van oorsprong is aangeduid.

Vervolgens wordt in artikel 2 van Verordening (EU) 2023/2429 (tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 1308/2013) verwezen naar de nadere voorschriften van de algemene handelsnormen. Deze zijn opgesomd in deel A van bijlage I van deze Verordening. De betreffende verordening moet de voorschriften inzake handelsnormen, conformiteitscontroles en kennisgevingen voor onder andere de sector groenten en fruit harmoniseren en vereenvoudigen. Bijlage I van Verordening (EU) 2023/2429 betreft dus in feite een uitgewerkte algemene handelsnorm voor (verse) groenten en fruit. Dit met het oog op een uniforme uitvoering van de algemene handelsnormen voor groenten en fruit zoals opgenomen in artikel 76 lid 1 van Verordening (EU) nr. 1308/2013.

Nadere voorschriften van de algemene handelsnormen

Bijlage I van Verordening (EU) 2023/2429 bevat dus een uitwerking van de algemene handelsnormen voor groenten en fruit. Deze bijlage geeft weer aan welke kwaliteitseisen groenten en fruit na opmaak en verpakking moeten voldoen. Wel wordt daarbij opgemerkt dat de producten in de stadia na verzending mogelijk de volgende twee afwijkingen mogen vertonen ten opzichte van de normvereisten. Ten eerste een lichte vermindering van versheid en turgescentie, en ten tweede een gering kwaliteitsverlies als gevolg van de ontwikkeling en de meer of minder bederfelijke aard.

Minimumeisen voor producten

Daarnaast zijn er minimumvereisten opgesteld waaraan de producten, onverminderd de toegestane toleranties, moeten voldoen. De producten moeten intact, gezond, zuiver, bestand tegen vervoer en goederenbehandeling, in goede staat op de plaats van bestemming aankomen en vrij van aantasting/abnormaal uitwending vocht/plagen en vreemde geuren en/of smaken zijn.

De minimumeisen zien ook op de rijpheid van het product. Volgens de bijlage moeten de producten voldoende ontwikkeld zijn, maar mogen niet te ontwikkeld zijn. Ook moet het fruit voldoende rijp zijn, maar mag niet overrijp zijn. Tot slot moeten de producten zodanig ontwikkeld en gerijpt zijn dat ze in staat zijn het rijpingsproces voort te zetten en zo een toereikende rijpheidsgraad te bereiken.

In het kader van ‘tolerantie’ mag 10% van het aantal of van het gewicht van de partij bestaan uit producten die niet aan de minimumeisen inzake kwaliteit voldoen. Niet meer dan in totaal 2% van de binnen deze tolerantie vallende producten mag bederf vertonen.

Aanduidingen op de verpakking: vermelding van gegevens

Tot slot zijn er bepaalde vereisten ten aanzien van de aanduidingen op de verpakking vastgesteld. Deze aanduiding voorschriften zijn niet van toepassing op verkoopverpakkingen die in verpakkingen worden aangeboden, maar wel op afzonderlijk aangeboden verkoopverpakkingen.

Volgens deze aanduiding voorschriften moeten op iedere verpakking op één kant duidelijk leesbaar, onuitwisbaar en van buitenaf zichtbaar bepaalde gegevens worden vermelden. Deze gegevens zien op de identificatie en de oorsprong.

Identificatie: naam en adres op de verpakking

Voor de identificatie geldt dat de naam en het fysieke adres van de verpakker en/of de verzender (bijvoorbeeld straat/plaats/regio/postcode en, indien verschillend van het land van oorsprong, het land) op de verpakking moeten worden vermeld. Deze vermelding zou echter onder de volgende twee omstandigheden mogen worden vervangen:

1. voor alle verpakkingen, behalve voorverpakkingen, door de door een officiële dienst afgegeven of erkende code van de verpakker en/of de verzender, die vlak bij de vermelding “Verpakker en/of verzender” (of een gelijkwaardige afkorting) wordt aangebracht. De code moet worden voorafgegaan door de ISO 3166-lettercode van het land/gebied van het erkennende land, indien dat verschillend is van het land van oorsprong;
2. uitsluitend voor voorverpakkingen, door de naam en het adres van een in de Unie gevestigde verkoper, die vlak bij de vermelding “Verpakt voor:” of een gelijkwaardige vermelding worden aangebracht. In dat geval moet op het etiket tevens de code van de verpakker en/of de verzender vermeld staan. De verkoper verstrekt alle door de controle-instantie noodzakelijk geachte inlichtingen met betrekking tot de betekenis van die code.

Vermelding land van oorsprong op de verpakking

Voor de oorsprong geldt dat de volledige naam (of de doorgaans gebruikte naam) van het land van oorsprong op de verpakking moet staan. Hiervoor geld ook dat met betrekking tot producten van oorsprong uit een lidstaat, het land van oorsprong moet worden vermeld in de taal van het land van oorsprong of in een andere taal die begrijpelijk is voor de consumenten in het land van bestemming. Met betrekking tot andere producten moet het land van oorsprong op de verpakking staan in een taal die begrijpelijk is voor de consumenten in het land van bestemming.

Daarnaast is vastgesteld dat deze gegevens op een specifieke verpakking niet hoeven staan. Namelijk op verpakkingen die verkoopverpakkingen bevatten die van buitenaf duidelijk zichtbaar zijn en elk apart van die gegevens zijn voorzien. Op deze verpakkingen mag geen enkele aanduiding voorkomen die de consument kan misleiden. Wanneer deze verpakkingen op een pallet worden aangeboden, moeten de betrokken gegevens op een blad staan dat zichtbaar op ten minste twee zijden van de pallet is bevestigd.

Tot slot bevat deel B van de bijlage nog diverse specifieke handelsnormen voor appels, citrusvruchten, kiwi’s, sla, (krul)andijvie, perziken en nectarines, peren, aardbeien, paprika’s, tafeldruiven en tomaten.

Misleiding van de consument

Verder staat Verordening (EU) 2023/2429 uitdrukkelijk stil bij consumentenbescherming. Er staan een aantal verplichtingen in de Verordening.  

Vereiste informatie duidelijk zichtbaar

Een eerste verplichting betreft dat de op grond van de handelsnormen vereiste informatie duidelijk op de verpakking en/of het etiket moet staan. De consument moet reeds vóór de aankoop beschikken over de op grond van de handelsnormen vereiste informatie, ook bij transacties in het kader van verkoop op afstand. Dit om fraude en misleiding van de consument te voorkomen. De Europese Commissie stelt namelijk dat de ervaring heeft geleerd dat deze transacties fraudegevoelig zijn. Het gevaar bestaat dat de op grond van de normen vereiste bescherming van de consument wordt omzeild.

Niet-vastgelegde termen

Om te voorkomen dat de consument wordt misleid ten aanzien van de klasse, mag de in het detailhandelsstadium vereiste informatie geen termen als ‘superieur’, ‘premium’ of soortgelijke niet-vastgelegde termen bevatten. Dit geldt uiteraard niet voor de mogelijkheid om andere informatie als ‘vervoer door de lucht’ of soortgelijke feitelijke informatie weer te geven die de consument niet misleidt.

Zichtbaarheid land van oorsprong

Tot slot geldt dat om te voorkomen dat de consument wordt misleid ten aanzien van de oorsprong van de producten, de aanduiding van het land van oorsprong beter zichtbaar moet zijn dan de aanduiding van het land van de verpakker.

Handelsnormcontroles

Om te garanderen dat deze handelsnormen worden nageleefd, en om mogelijke frauduleuze praktijken met betrekking tot die handelsnormen op te sporen, moeten lidstaten volgens Uitvoeringsverordening (EU) 2023/2430 een aantal maatregelen treffen.  Lidstaten moeten in dat kader allereerst controles uitvoeren op basis van een risicoanalyse. Daarvoor hebben lidstaten volgens de Europese Commissie informatie nodig over de betreffende handelaren. Daarom moeten lidstaten onder meer een databank van handelaren in groenten en fruit opzetten. Deze databank moet onder andere de volgende informatie bevatten: het registratienummer, naam en adres, plaats in de afzetketen, informatie over het belang van de onderneming, bevindingen bij eerdere controles van elke handelaar, kwaliteitsborgingssysteem of een interne controlesysteem.

Uiteraard moeten de betreffende handelaren hieraan meewerken en alle gevraagde informatie tijdig aanleveren. De criteria om het risico te beoordelen (en op basis van die risicoanalyse controles te verrichten) kunnen onder meer het volgende omvatten: wel of geen conformiteitscertificaat, aard en prijs van het product, productieperiode, opslagomstandigheden, land van oorsprong, omvang van de partij en de handelaar, het leveringsgebied, en de aard van hun werkzaamheden (opslag, sortering, verpakking of verkoop). Deze normcontroles moeten op basis van monsterneming plaatsvinden en doorgaans bij die handelaren bij wie op grond van de risicoanalyse het risico op non-conforme producten het grootst is. Indien de producten niet voldoen aan de handelsnormen, moet de betreffende lidstaat alle betrokken lidstaten (en/of betrokken derde landen) daarvan direct op de hoogte brengen door middel van een melding.  

Aandachtspunten voor levensmiddelenbedrijven

Levensmiddelenbedrijven in groenten en fruit doen er dus verstandig aan om tijdig maatregelen te treffen om te voldoen aan deze (aanvullende) handelsnormen. Indien de betreffende producten niet aan de handelsnormen voldoen, wordt er een verklaring van niet-conformiteit opgesteld. Dan mogen deze producten niet worden verplaatst (zonder toestemming van de betreffende toezichthouder) en daarmee dus (verder) verhandeld. Een dergelijke situatie kan bovendien aanzienlijke financiële schade tot gevolg hebben, zoals verlies (van producten), bestuursrechtelijke of civielrechtelijke boetes of schadeclaims. Dit geldt ook voor het opnemen van contractuele bepalingen voor het waarborgen van de wettelijke handelsnormen ten aanzien van onder andere de conformiteit van de betreffende producten en het kunnen verhalen van eventuele financiële schade.

Over Ploum’s team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk

Heeft u vragen over levensmiddelen? De specialisten van ons team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk staan u daarbij graag bij. Door onze jarenlange ervaring in onder meer de Voedsel- en warenpraktijk, kunnen wij u snel en effectief van dienst zijn. Indien u vragen heeft over dit onderwerp of over andere kwesties rondom Internationale Handel, Douane of Voedselveiligheid- en wetgeving, kunt u contact opnemen met één van onze teamleden of neem rechtstreeks contact op met Marijn van Tuijl (m.vantuijl@ploum.nl).