Statenleden als unique selling point van provincies voor de aanpak van regionale problematiek

Provincies hebben nu en in de toekomst alle kans een belangrijke en essentiële rol te vervullen in de aanpak van regionale problematiek en de werking van het openbaar bestuur. Statenleden zijn daarbij hun unique selling point. Deze boodschap gaf Richard van Oevelen mee in zijn voordracht op het symposium “Statenleden schaakmat?!” op 18 mei 2018 in het provinciehuis van Utrecht.  Ook leverden onder meer Ankie Broekers-Knol als voorzitter van de Eerste Kamer en Willibrord van Beek als Commissaris van de Koning van de provincie Utrecht een bijdrage aan het symposium. Alle bijdragen aan het symposium zijn nu gebundeld in een symposiumbundel.

Geen nieuwe bestuurlijke reorganisaties op stapel

Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt een zogenoemd ‘regionaal gat’ gevoeld tussen de provinciale en gemeentelijke bestuurslaag. De uitbouw van de verzorgingsstaat zorgde ervoor dat vooral gemeenten tal van taken erbij kregen terwijl een groot deel van het maatschappelijk leven van mensen zich niet meer alleen afspeelde op het grondgebied van één gemeente. Er is dan ook afstemming tussen gemeenten en andere overheden noodzakelijk om bijvoorbeeld zaken als veiligheid, gezondheidszorg, onderwijs, afvalbeheer en verkeer en vervoer goed georganiseerd te krijgen. Om deze zogenoemde regionale problematiek aan te kunnen pakken en als overheid snel daarop in te kunnen spelen, wordt dan ook al lange tijd geprobeerd de bestuurslagen tussen het Rijk en gemeenten te reorganiseren. De vraag is of de oplossing moet worden gezocht in gemeentelijke samenwerking of dat de oplossing eerder moet worden gezocht in provinciale en gemeentelijke herindelingen. Het meest recente voorstel voor de bestuurlijke reorganisatie van het middenbestuur vormt het voorstel om de provincies te herschikken tot 5 landsdelen. Met de samenvoeging van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland zou de eerste ‘superprovincie’ gerealiseerd worden. In 2014 sneuvelde dit voorstel echter na veel kritiek van zowel de betrokken provincies als de Eerste Kamer. Tot op heden ligt er bij de regering en het parlement geen enkel nieuw plan op tafel met betrekking tot de provincie als bestuurslaag.

De meerwaarde van provincies en de rol van Statenleden daarbij

De aanpak van regionale problematiek wordt op dit moment vooral gezocht in gemeentelijke samenwerkingsverbanden zoals gemeenschappelijke regelingen. Hierbij ontstaan duidelijke zorgen over de democratische legitimatie; de besluiten worden niet meer genomen door de rechtstreeks verkozenen. Het toezicht op de beleidvorming en het afleggen van verantwoording over de uitvoering komen daardoor ook in het gedrang. In zijn voordracht gaat Richard hierop in en wijst op de grote meerwaarde die juist provincies kunnen vervullen bij de aanpak van regionale problematiek. Provincies vormen immers de enige vorm van middenbestuur waarbij - door het verkiezen van Statenleden - wel sprake is van een écht democratisch verkozen bestuurslaag.

Vragen of opmerkingen?

Hebt u vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit bericht? Neem dan contact op met Richard van Oevelen.