Nieuwe Europese Anti-corruptiewetgeving

Harmoniseren anti-corruptieregels

Met dit voorstel wordt beoogd om de bestrijding van diverse strafbare gedragingen onder het bereik van corruptie in de Europese Unie te harmoniseren.

Ruime definitie van corruptie

Het voorstel voor de anti-corruptierichtlijn sluit hierbij aan bij het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie. En dat betekent dat niet alleen omkoping, maar ook wederrechtelijke toe-eigening, ongeoorloofde beïnvloeding, misbruik van functies, belemmering van de rechtsgang en illegale verrijking in verband met corruptiedelicten onder het bereik van de anti-corruptieregels worden gebracht. Eenvoudig gezegd: corruptie wordt een heel breed begrip op grond van dit voorstel.

Maximumstraffen natuurlijke personen

De richtlijn schrijft voor alle strafbare gedraging die onder het bereik van corruptie vallen ook voor welke maximumstraf er tenminste in de nationale wetten van de lidstaten moet staan op overtreding van de nieuwe regels.

Voor omkoping van ambtenaren bijvoorbeeld geldt straks dat hierop tenminste een maximale gevangenisstraf van zes jaren moet staan. Dat is overigens in Nederland al het geval op grond van artikel 177Sr.² Voor niet ambtelijke (private) omkoping is dat anders. Daar staat nu (2023) een maximum gevangenisstraf op van vier jaren. Op grond van de nieuwe richtlijn zou dat vijf jaren moeten worden.

Voor belemmering van de rechtsgang geldt straks – volgens het voorstel van de Europese Commissie – dat daar in alle lidstaten tenminste een maximale gevangenisstraf van zes jaren op moet staan. In Nederland geldt voor het beïnvloeden van een getuige op dit moment (2023) een maximumgevangenisstraf van vier jaren. Onder beïnvloeding wordt overigens verstaan: de beïnvloeding van de vrijheid om naar waarheid te verklaren tegenover een rechter of ambtenaar. Zo zullen op zijn minst aanpassingen nodig zijn om de strafmaxima te verhogen in Nederland.  

Aansprakelijkheid voor corruptie bij rechtspersonen

De richtlijn schrijft ook een regime voor om rechtspersonen aansprakelijk te kunnen stellen voor corruptiemisdrijven door leidinggevende personen waarvan de rechtspersoon heeft geprofiteerd. Daarnaast worden lidstaten ook verplicht om noodzakelijke maatregelen te nemen om rechtspersonen aansprakelijk te stellen wanneer een gebrek aan toezicht of controle door een leidinggevende, inclusief de personen die onder zijn of haar gezag vallen, corruptiemisdrijven binnen de rechtspersoon mogelijk hebben gemaakt en de rechtspersoon daarvan heeft geprofiteerd.

Strafverzwarende of verminderende factoren

Met het voorstel voor de anti-corruptierichtlijn worden ook strafverzwarende en strafverminderende factoren geïntroduceerd. Zo wordt bijvoorbeeld voorgesteld om in strafverminderende zin mee te wegen dat:

• Bewijs of overtreders worden aangedragen die anders niet gevonden zouden zijn; en/ of
• voor rechtspersonen dat voor- of achteraf interne controle, compliance en awareness ’programma’s zijn geïmplementeerd; en
• als rechtspersonen, direct na ontdekking van de corruptie, hiervan een vrijwillige ‘zelfmelding’ hebben gedaan bij de autoriteiten.

Sancties tegen corruptie

In het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB) wordt nu voorgesteld om beperkende maatregelen te treffen tegen corruptie in alle landen buiten de Europese Unie.

Ontwikkelingen

Het Europees Parlement en de Raad zullen nu gaan onderhandelen over het voorstel voor de anti-corruptierichtlijn. En het voorstel voor de GBVB-sancties zal eerst moeten worden besproken in de Raad.

Wilt u meer weten over de strafbaarstelling of advies over een anti-corruptie compliance programma of een (intern) onderzoek naar signalen van omkoping, laat dan een bericht achter; dan nemen wij contact met u op. Of schrijf u vast in voor de webinar van donderdag 28 september 2023!