Verbod op verkoop op afstand tabaksproducten en aanverwante producten

Wet- en regelgeving tabak

De grondslag van dit verbod is gelegen in de Tabaksproductenrichtlijn, welke op 18 mei 2016 de wijziging van de Tabakswet heeft teweeggebracht. In de Tabaksproductenrichtlijn is onder meer opgenomen dat lidstaten grensoverschrijdende verkoop op afstand van tabaksproducten, elektronische sigaretten en navulverpakkingen mogen verbieden. Bij de implementatie van deze richtlijn is destijds echter geen gebruikt gemaakt van deze wettelijke mogelijkheid met het oog op de verwachte moeilijkheden om dit verbod te handhaven eveneens wegens vrees voor toenemende illegale handel via internet. Wel is een delegatiebepaling ingevoegd waarmee de mogelijkheid was gecreëerd om in de toekomst alsnog een verbod in te voeren. Het kabinet heeft derhalve gebruik gemaakt van deze mogelijkheid om per 1 juli 2023 de (grensoverschrijdende) verkoop op afstand van  tabaksproducten en aanverwante producten te verbieden.

Dit verbod betreft echter pas een eerste stap richting het realiseren van een rookvrije generatie. Het kabinet is namelijk voornemens de verdere vermindering van het aantal verkooppunten van tabaksproducten en aanverwante producten gefaseerd plaats te laten vinden. In 2024 zal bijvoorbeeld het verbod op de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten in supermarkten en horeca-inrichtingen van kracht worden. Ook zal er een registratieverplichting gelden voor verkooppunten van tabaksproducten en aanverwante producten. Het uiteindelijke doel is om de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten vanaf 2032 uitsluitend in tabaksspeciaalzaken toe te laten.

Met het oog op de verdere beperking van de fysieke verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten, wenst het kabinet met dit verbod op de verkoop op afstand te voorkomen dat straks de fysieke verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten zich zal verplaatsen naar online verkoop. Bovendien meent het kabinet dat de huidige voorwaarden die gelden voor de verkoop van tabaksproducten, zoals de leeftijdgrens van 18 jaar, bij de verkoop van tabaksproducten via internet moeilijk te controleren en te monitoren zijn.

Verbod op de verkoop op afstand

Zoals reeds toegelicht, ziet het huidige verbod op de verkoop op afstand van tabaksproducten en aanverwante producten. Bij het toepassen van het begrip ‘verkoop op afstand’ wordt aangesloten bij de definitie(s) zoals opgenomen in artikel 1 van de Tabaks- en rookwarenwet:

• binnenlandse verkoop op afstand: een verkoopovereenkomst tussen een detaillist en een consument die zich beiden in Nederland bevinden en die wordt gesloten in het kader van een georganiseerd systeem voor verkoop op afstand zonder gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid van detaillist en consument en waarbij, tot en met het moment van het sluiten van de verkoopovereenkomst, uitsluitend gebruik wordt gemaakt van een of meer middelen voor communicatie op afstand.
• grensoverschrijdende verkoop op afstand: een verkoop op afstand aan consumenten waarbij de consument zich op het tijdstip waarop hij het product bij de detaillist bestelt, in een andere staat van de Europese Economische Ruimte bevindt dan het land waar die detaillist gevestigd is; een detaillist wordt geacht te zijn gevestigd in Nederland:
  • in het geval van een natuurlijk persoon: indien de zetel van zijn bedrijf zich in Nederland bevindt;
  • in andere gevallen: indien de statutaire zetel, hoofdbestuur of hoofdvestiging, met inbegrip van een filiaal, agentschap of enige andere vestiging, van de detaillist zich in Nederland bevindt;

Uit het voorgaande volgt aldus dat het verbod zowel binnenlandse verkoop op afstand als grensoverschrijdende verkoop op afstand behelst. Binnenlandse verkoop betreft de verkoop vanuit Nederland aan consumenten in Nederland. Bij binnenlandse verkoop geldt het verbod voor tabaksproducten, zoals sigaretten en shag en aanverwante producten, zoals vapes (en onderdelen daarvan), navulvloeistoffen (met en zonder nicotine), voor roken bestemde kruidenproducten en elektronische verhittingsapparaten. Grensoverschrijdende verkoop ziet op de verkoop vanuit het buitenland aan consumenten in Nederland of verkoop vanuit Nederland aan consumenten binnen de Europese Economische Ruimte (EER). Het maakt aldus niet uit of de verkoper binnen of buiten de EER is gevestigd. De douane kan de producten tegenhouden bij de grens.

Opgemerkt moet worden dat bij grensoverschrijdende verkoop het verbod geldt ten aanzien van tabaksproducten, zoals sigaretten en shag en elektronische sigaretten en navulverpakkingen (met nicotine). Bij grensoverschrijdende verkoop geldt het verbod aldus (nog) niet voor elektronische sigaretten en navulverpakkingen zonder nicotine, voor roken bestemde kruidenrookproducten en elektronische verhittingsapparaten. Het verbod zal echter naar verwachting vanaf 1 januari 2024 ook voor deze producten gaan gelden.

Voorts moet worden opgemerkt dat het eveneens verboden is om de losse onderdelen van een elektronische sigaret te verkopen. Daardoor is zowel de binnenlandse verkoop op afstand als de grensoverschrijdende verkoop op afstand voor deze onderdelen verboden.

Voornoemde tabaksproducten en aanverwante producten mogen daarentegen momenteel wel vanuit Nederland op afstand worden verkocht aan consumenten in landen buiten de EER. Om ook deze vorm van verkoop onder het verbod op verkoop op afstand te plaatsen, bestaat het voornemen om een wetsvoorstel in te dienen waarbij de definitie van grensoverschrijdende verkoop op afstand in de wet zal worden verbreed zodat het verbod ook gaat gelden voor de verkoop op afstand vanuit Nederland aan consumenten in landen buiten de EER.

Tot slot volgt uit het voorgaande dat elke vorm van het aanbieden van tabaksproducten en aanverwante producten op stand is verboden, waaronder bijvoorbeeld telefonisch, met een bestelbon uit een tijdschrift of online via een webshop, app, chat of social media. In dat kader is het bijvoorbeeld ook niet toegestaan om klanten de mogelijkheid te bieden tabaksproducten en aanverwante producten online te reserveren en vervolgens in de fysieke winkel op te halen en te betalen. Dit geldt eveneens voor het online weergeven van tabaksproducten en aanverwante producten die in de fysieke winkel te koop zouden zijn. Een dergelijke handeling wordt namelijk aangemerkt als reclame, hetgeen is verboden ten aanzien van tabaksproducten en aanverwante producten.

Handhaving NVWA

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is de toezichthoudende orgaan op de veiligheid van levensmiddelen, (consumenten)producten en dierenwelzijn en natuur. De NVWA houdt controleert derhalve of bedrijven zich houden aan de vastgestelde voorschriften en kan bij overtredingen handhavend optreden middels een waarschuwing of boete of een andere maatregel.

Over Ploum’s team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk

De specialisten van ons team Internationale Handel, Douane en Voedsel- en warenpraktijk kunnen u snel en effectief van dienst zijn. Indien u vragen heeft over dit onderwerp of over andere kwesties rondom Internationale Handel, Douane of Voedselveiligheid- en wetgeving, kunt u contact opnemen met één van onze teamleden of neem rechtstreeks contact op met Marijn van Tuijl of Jikke Biermasz.