Importcontroles: dit zijn aandachtspunten voor levensmiddelenproducenten en importeurs

Kwaliteit- en veiligheidsvoorschriften levensmiddelen

De importeur van levensmiddelen moet bij import – door overlegging van documenten – kunnen aantonen dat de betreffende levensmiddelen voldoen aan de Europese eisen op het gebied van voedselveiligheid. Onveilige levensmiddelen mogen immers niet in de handel worden gebracht. Dit verbod is onder meer opgenomen in de Europese Verordening (EG) 178/2002 (Algemene Levensmiddelen Verordening (ALV) of General Food Law), die de basisregels voor voedselveiligheid en voedselkwaliteit omvat.

Land van herkomst

Een levensmiddelenproducent en importeur dient er bijvoorbeeld voor te zorgen dat bij import van levensmiddelen het land van herkomst én de naam van het land van vestiging van de productie-inrichting in het land van herkomst op de verpakking van het product en/of op de bijgevoegde documenten staat vermeld. Op die manier wordt de traceerbaarheid van de geïmporteerde levensmiddelen niet belemmerd. Levensmiddelen moeten in alle stadia van productie, bewerking en distributie te traceren zijn.

Productie- en hygiënevoorschriften

Een volgende punt van aandacht is de productie- en hygiënevoorschriften die gelden voor levensmiddelen. Een bedrijf dat levensmiddelen produceert, vervoert en opslaat moet volgens de Europese regels voor levensmiddelenhygiëne werken. Dit houdt onder meer in dat een producent moet beschikken over een voedselveiligheidsplan en dat wordt gewerkt volgens de HACCP-principes (Hazard Analysis Critical Control Points) waarmee voedselveiligheidsrisico’s in kaart worden gebracht. Dit is over het algemeen gedekt als de exporteur buiten de EU over een GFSI certificering beschikt en bij de productie en verzending rekening houdt met de specifieke Europese voorschriften. Het is voor de Europese importeur belangrijk om dit contractueel met de buiten de EU gevestigde leverancier vast te leggen.

Documentencontrole door de NVWA

Naast de inhoudelijke voedselveiligheidsvoorschriften, gelden er nog specifieke regels ten aanzien van officiële controles. Deze worden bij invoer uitgevoerd ter controle of aan wet- en regelgeving is voldaan. Deze regels zijn opgenomen in de controleverordening (EU) nr. 2017/625. De importeur van levensmiddelen moet bij import veiligheid en overeenstemming met de voorschriften van de geïmporteerde levensmiddelen kunnen aantonen door het aanleveren van de daartoe vereiste documenten. De verplichte documentatie die moet worden aangeleverd is enigszins afhankelijk van het soort levensmiddelen evenals het land van herkomst.

Mocht na controle door de NVWA blijken dat er sprake is van een niet-conforme of afwijkende zending, dan wordt de betreffende zending officieel in bewaring genomen en – behoudens wanneer de tekortkoming kan worden hersteld – aan de grens geweigerd voor import. Afhankelijk van het resultaat van de verdere beoordeling krijgt de exploitant doorgaans een aantal maatregelen en opties ten aanzien van de in bewaring genomen levensmiddelen. Enkele voorbeelden van deze opties zijn: de zending laten (weder)uitvoeren naar het land van herkomst of naar een (andere) plaats buiten de EU, de zending laten vernietigen of in sommige gevallen de zending levensmiddelen zodanig aanpassen/bewerken waardoor zij in overeenstemming worden gebracht met wet- en regelgeving.

Ethyleenoxide op sesamzaad

Bij wijze van voorbeeld kan verwezen worden naar de problematiek die zich enige tijd terug voordeed rond geïmporteerd sesamzaad uit India dat behandeld zou zijn met ethyleenoxide als desinfecterend middel om microbiologische verontreinigingen af te doden. Bij aankomst van deze partijen in Europa werd in veel gevallen een te hoog gehalte aan ethyleenoxide aangetroffen dat boven de Maximum Residu Limiet (‘MRL’) uitkwam.

Uit een recente uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (het ‘CBb’, de hoogste rechter in Nederland in veel levensmiddelenzaken) inzake de import van met ethyleenoxide behandelde sesamzaad uit India, volgt dat ten aanzien van controles bij invoer de controleverordening prevaleert over de andere levensmiddelenregelgeving. In de betreffende zaak werd de partij sesamzaad vanwege overschrijding van de MRL voor ethyleenoxide in officiële bewaring genomen op grond van de controleverordening. Vervolgens werd door de NVWA geoordeeld dat de importeur de partij sesamzaad diende te laten vernietigen.

Uitvoeren of vernietigen

Het bijzondere aan deze zaak is dat de overschrijding van de MRL werd vastgesteld toen de partij al was ingevoerd. Onder de algemene levensmiddelenverordening mag de partij dan worden uitgevoerd naar het land van herkomst of naar een derde land waar het product wél aan de daar geldende MRL voldoet. Wanneer een zending echter bij het binnenbrengen (vóór de invoer) in de EU wordt gecontroleerd, met constatering van een overschrijding van de MRL, dan heeft de importeur niet het recht om de partij uit te voeren en zal de NVWA de vernietiging gelasten.

Controleverordening

Het beroep van de importeurs op de Algemene Levensmiddelen Verordening om de partij sesamzaad retour te mogen zenden naar India werd door het CBb afgewezen, omdat deze mogelijkheid niet in de controleverordening is opgenomen ten aanzien van verontreinigde levensmiddelen. Hoewel ook de NVWA deze discrepantie tussen de geboden mogelijkheden in de ALV en de maatregelen opgenomen in de controleverordening erkent, oordeelt het CBb dat de bepalingen van de controleverordening voorgaan. Importeurs van levensmiddelen dienen dus bij invoer rekening te houden met de controles en voorschriften die gelden op grond van de controleverordening, temeer nu de bepalingen van de controleverordening volgens het oordeel van het CBb niet opzij gezet kunnen worden door de ALV.   

Import controle dieren en producten van dierlijke oorsprong

In geval van import van dieren, diervoeder en levensmiddelen van dierlijke oorsprong voert de NVWA veterinaire controles uit, controleert zij de aanwezigheid van een veterinair gezondheidscertificaat en voert eventueel fysieke inspecties uit op de geïmporteerde levensmiddelen. Bij de import van dergelijke dierlijke levensmiddelen moet een origineel veterinair document aangeleverd worden. Bij de documentencontrole wordt onder andere beoordeeld of het veterinair document origineel is, voldoet aan het model dat de EU voorschrijft en of de zending uit een toegelaten land en vanuit een erkend bedrijf afkomstig is.

Overeenstemmings- en materiële controle

Vervolgens vindt er een overeenstemmingscontrole plaats waarbij wordt vastgesteld of de gegevens van de zending overeenkomen met de informatie op het bijbehorende veterinair document. Hierbij wordt onder meer gekeken naar containernummer, nummers van de verzegeling, land van oorsprong, productomschrijving, partijcodes en erkenningsnummers van de producerende bedrijven.

Aansluitend aan de overeenstemmingscontrole vindt er een materiële controle plaats. Deze controle betreft een organoleptische controle waarbij wordt gelet op geur, kleur, consistentie, eventueel smaak en product specifieke eigenschappen. Hiertoe worden bijvoorbeeld verpakkingen geopend en in geval van gekoelde en bevroren producten wordt tevens de temperatuur gecontroleerd. In bepaalde gevallen worden een zending monsters genomen voor laboratoriumonderzoek. Bij levende dieren wordt tevens een fysieke- en welzijnscontrole uitgevoerd waarbij de NVWA-dierenarts de gezondheid van de dieren controleert.

Dit artikel is ook verschenen op VMT: Importcontroles: dit zijn aandachtspunten voor levensmiddelenproducenten en importeurs (vmt.nl)