Evaluatie aanbevelingen Staat van de Sector Geothermie

Afgelopen september publiceerde Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) het rapport “Evaluatie aanbevelingen Staat van de Sector Geothermie”. Het rapport bevat een evaluatie van de aanbevelingen zoals deze in 2017 werden gedaan door SodM in de Staat van de Sector Geothermie. Een aantal opvallende zaken uit deze evaluatie.

SodM constateert dat er in de afgelopen jaren een verdere professionalisering van de sector heeft plaatsgevonden. Er zijn standaarden opgesteld zoals de industriestandaard Duurzaam Putontwerp, en is er een Gedragscode Omgevingsbetrokkenheid bij aardwarmteprojecten ontwikkeld. Daarnaast is het de verwachting dat door de deelname van EBN in toekomstige geothermieprojecten, zoals voorzien in de voorgestelde wijziging van de Mijnbouwwet, zal bijdrage aan het versterken van de deskundigheid en verdere professionalisering binnen de sector. Naast tuinbouwbedrijven treden nu ook (energie)bedrijven die geothermie als hoofdactiviteit hebben toe tot de sector. Deze bedrijven realiseren meerdere geothermiesystemen (portfolio-benadering) en nemen mijnbouwkundige kennis en ervaring mee. Dat is duidelijk zichtbaar op het gebied van deskundigheid, de beheersing van risico’s en veiligheid en de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee wordt een tweedeling zichtbaar tussen tuinbouwbedrijven met de winning van geothermie als nevenactiviteit en de (energie)bedrijven met geothermie als hoofdactiviteit.

SodM constateert dat bij veel geothermieprojecten de business case dun is en er een grote afhankelijkheid is van de SDE+-subsidie. Zonder deze SDE+-subsidie is tot nu toe geen geothermieproject rendabel. SodM constateert ook dat niet alle bedrijven een financiële reserve hebben voor onvoorziene gebeurtenissen, monitoring, incidenten en abandonneren van de putten en ontmanteling van de installaties. Door eisen te stellen aan de financiële zekerheid kan direct ingrijpen in dergelijke situaties worden verzekerd en worden voorkomen dat de overheid voor deze kosten opdraait. Tegelijkertijd erkent SodM dat het stellen van financiële zekerheid lastig kan zijn voor minder draagkrachtige bedrijven omdat zij dan de business case niet rondkrijgen. Ook kan dit voor potentiële financiers een belemmering zijn om in geothermieprojecten te stappen. Daarnaast heeft SodM signalen ontvangen dat de huidige regelgeving voor milieu en veiligheid onvoldoende duidelijk is, hetgeen ook als risico wordt gezien om in geothermieprojecten te investeren.

SodM constateert dat de procedurele aanpassingen van de mijnbouwwet- en regelgeving en het wegwerken van de achterstanden voor instemmingen op winningsplannen niet voortvarend ter hand zijn genomen. De wijziging van de Mijnbouwwet – met onder andere een nieuw stelsel voor vergunningen – is in juli 2020 aan de Tweede Kamer gestuurd en het concept voor het Mijnbouwbesluit is in juli 2021 ter openbare consultatie aangeboden. Aan de aanpassing van de Mijnbouwregeling wordt nog gewerkt.

Naar aanleiding van deze evaluatie heeft SodM besloten het verscherpt toezicht op de gehele geothermiesector te zullen loslaten. Lees hier de verkorte conclusies van SodM voor de geothermiesector en voor het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Het volledige rapport is hier beschikbaar.