EU Commissie komt met actieplan voor versnelde ontwikkeling van windenergie in Europa

Juridisch Nieuws

02 nov '23

Auteur(s): Jaap Feenstra

Afgelopen week maakte de Commissie met twee documenten (COM (2023) 668 final en COM (2023) 669 final) de aanzet bekend voor onmiddellijke maatregelen ter ondersteuning van de Europese windenergiesector. Het doel om in 2030 45% hernieuwbare energie te hebben gerealiseerd dreigt aanzienlijk achter te blijven. Voor dat doel zou het nodig zijn de geïnstalleerde windcapaciteit aanzienlijk te vergroten van 204 GW in 2022 tot meer dan 500 GW in 2030. In 2022 is 16 GW aan de windenergiecapaciteit toegevoegd. Dat is meer dan het jaar ervoor maar nog steeds veel te weinig voor de 37 GW per jaar die gemiddeld nodig is om het doel in 2030 te halen. Volgens de Commissie is voor de overgang naar schone energie onmiddellijke actie nodig.

Het aanvankelijke groeipad blijft om een aantal redenen achter. Dat zijn onder meer:

Trage en complexe vergunningverlening;
Gebrek aan toegang tot grondstoffen, materialen en componenten:
Hoge inflatie en grondstoffenprijzen;
Toegenomen druk van internationale concurrentie;
Risico’s met de beschikbaarheid van geschoolde arbeidskrachten.

De stop op de EU invoer van aardgas uit Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne heeft de balans van fossiele en niet-fossiele energie nog verder verstoord. De redenen achter het uitblijven van projecten maken duidelijk dat over de hele linie de winstgevendheid van windenergieprojecten aanzienlijk moet verbeteren om de sector internationaal meer concurrerend te maken, met een gezonde supply chain en een adequate pijplijn van projecten als kernbegrippen.

De Commissie vraagt in haar actieplan speciale aandacht voor de offshore wind energie in de vijf zeebekken van de EU. Zij streeft naar een geïntegreerde maritieme ruimtelijke ordening in en tussen de lidstaten. De posities van de lidstaten verschillen verder strek naar grootte en ligging van project locaties. Lang niet alle lidstaten hebben voldoende zee voor offshore projecten. Anderzijds zijn er lidstaten met veel meer ruimte op land van windparken. Dit actieplan omvat de gehele windenergiesector.

Onderdelen van het actieplan van de Commissie

Het plan van de Commissie richt zich op verschillende onderdelen die tezamen tot een aanzet van de sector moeten leiden.

Allereerst moet de mate van gebruik van de bestaande capaciteit van de windsector in de lidstaten aanzienlijk omhoog. Natuurlijk is de beschikbaarheid van wind niet goed te sturen. Fabrikanten van windenergie installaties hebben echter onvoldoende zicht op de kansen voor verbetering van producten en het verrichten van investeringen daarin. Onvoldoende benutting wordt verder voor een belangrijk deel veroorzaakt door langdurige en complexe goedkeuringsprocedures voor grote windenergieprojecten en de daarvoor benodigde materialen en componenten. Voor dit laatste punt is er sinds 2022 een EU verordening (2022/2577) van kracht, die de lidstaten moet helpen binnen een raamwerk van gelijkgetrokken procedures en voorschriften sneller duidelijkheid te krijgen over de keuze van materialen en de componenten die voor windenergieprojecten elders zijn vereist. In Duitsland zijn met die uitwisseling in 2023 al duidelijke resultaten geboekt. Dat wordt gesteund door andere onderdelen van EU wetgeving, zoals die inzake het Technical Support Instrument (verordening 2021/240). Daarmee kunnen lidstaten de technische kennis voor vergelijkbare projecten gemakkelijk onderling delen en aldus tijd en kosten besparen (net-zero technologies).

Verbeterde opzet van veilingprocedures

De vormgeving van de veiling- en vergunningprocedures ligt in de handen van de lidstaten. Dat daar grote verschillen kunnen bestaan en veel traagheid en beperking kunnen worden veroorzaakt is bekend. De Commissie zal de lidstaten actief ondersteunen met aanbevelingen en guidance, die gebaseerd zijn op de vele projecten die inmiddels zijn doorlopen.

De voorwaarden voor tenders moeten objectief, transparant en non-discriminatoir zijn. De toetsingscriteria moeten er daarnaast enkel op zijn gericht de duurzaamheidsopbrengst te maximaliseren. De Commissie zal in dialoog met de lidstaten modellen voor veiling- en vergunningprocedures opstellen die in alle lidstaten uniform worden toegepast. Uiteindelijk wil de Commissie die uniforme regels via EU wetgeving verbindend maken.

Speciale aandacht voor de financiering van windenergieprojecten

Onder dit kopje noemt het actieplan verschillende elementen. De Commissie zal de toegang van investeerders tot windenergie tot de diverse Europese fondsen vergemakkelijken. De Europese Investeringsbank krijgt een aanzienlijk grotere rol bij lange-termijn financiering. De EIB zal daarmee binnenkort een uitleencapaciteit verwerven van 150 mld. EURO. De Commissie zal verder het EU Innovatie Fonds uitbreiden met projecten voor de vervaardiging van schone technologie. Dat Fonds zal voor de periode 2020-2030 kunnen beschikken over een budget van 40 mld. EURO.

Verder zal de Commissie actief de markt op gaan om internationale financiering te interesseren voor investeringen in de aantrekkelijkheid van projecten in de Europese Unie. Zij heeft kapitaalmarktregels uitgewerkt die tegemoetkomen aan de wensen van die internationale partijen en hun verlangens van een stabiel lange-termijn resultaat.

Tijdpad

De voorgestelde actiepunten moeten door alle actoren gezamenlijk worden gedragen, de Commissie zelf, de bevoegde instellingen van de lidstaten en ook de Europese ondernemingen in verschillende rollen. Veel van die maatregelen gelden al en kunnen prompt worden gebruikt en ingezet. Zo heeft de Commissie al eerder dit jaar de richtsnoeren voor het verstrekken van staatssteun door de lidstaten ten behoeve van de bouw van windmolens. De Commissie zegt verder de lidstaten toe te willen helpen om nieuwe veilingregels op te zetten die moeten leiden tot versnelde uitkomsten van tenderprocedures.

Om de urgentie te benadrukken komt de Commissie nog eind dit jaar met een zogeheten EU Wind Charter waarin deze principes worden vastgelegd.

Contact