Een man een man een woord een woord, maar toch geen overeenkomst?

Wanneer is er sprake van een overeenkomst op hoofdpunten?

Een overeenkomst op hoofdpunten kan tot stand zijn gekomen ook als partijen het over een aantal onderdelen van de transactie nog niet eens zijn. De bedoelingen van partijen zijn hierbij van belang. Hiervoor moet bijvoorbeeld worden gekeken naar:

1. Wat er al wel en wat er nog niet geregeld is. Liggen de belangrijke elementen van de overeenkomst, de essentialia (bijvoorbeeld de prijs bij een simpele koopovereenkomst), al vast? Zo ja, dan kan er eventueel al sprake zijn van een overeenkomst op hoofdpunten.
2. Is er nog een voornemen om verder te onderhandelen? Dit is een aanwijzing dat nog geen sprake is van een overeenkomst op hoofdpunten. Als partijen niet verder onderhandelen is dit in beginsel een teken dat er al sprake is van een overeenkomst.

Uiteraard is het bij de beantwoording van deze vragen van belang om wat voor soort overeenkomst het gaat. Hoe ingewikkelder de beoogde transactie en hoe meer waarde deze vertegenwoordigt, hoe minder snel er sprake zal zijn van een overeenkomst op hoofdpunten. Voor het kopen van een taart zal het aanwijzen van de taart en overeenstemming over de prijs met de bakker voldoende zijn om te spreken van een overeenkomst, maar voor een aandelentransactie ter waarde van honderdduizenden euro’s zal minder snel kunnen worden gesproken van een overeenkomst op hoofdpunten.

Recent voorbeeld van een overeenkomst op hoofdpunten

In een recente zaak van 4 april van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden kwam de vraag naar voren of al sprake was van een overeenkomst op hoofdpunten. In deze zaak ging het om een transactie die uit drie (3) delen bestond: de overdracht van twee onroerende zaken en de overdracht van alle aandelen in een B.V. door Royal Reesink B.V. en Reesink Industries B.V. (hierna gezamenlijk en in enkelvoud: “Reesink”) aan UTB Groep B.V. (“UTB”). Er werd gesproken over een (totale) verkoopprijs van meer dan 5 miljoen euro.

Partijen hadden afgesproken om tijdens de onderhandelingen te werken met zogeheten Term Sheets en hebben diverse versies van Term Sheets uitgewisseld. De gemaakte afspraken zouden ook in een finale Term Sheet moeten worden opgenomen. Eiseres in eerste aanleg, UTB, stelt dat er op 15 december 2017 mondelinge overeenstemming zou zijn bereikt over de koop. Partijen zouden volgens UTB immers beide optimistisch zijn over het laatste breekpunt van de onderhandelingen: hoe om te gaan met grondvervuiling op één van de twee onroerende zaken. Voor een oplossing voor deze vervuiling was ook nog schriftelijke instemming van de gemeente vereist, maar dit punt zou al voldoende vastliggen om te spreken van een overeenkomst op hoofdpunten en dit zou tijdens het gesprek van 15 december 2017 zijn gebeurd. Daarbij zou de overeenstemming bezegeld zijn met een handdruk en de woorden “een man een man een woord een woord.”

Gedaagde in eerste aanleg, Reesink, betwist dit. Reesink stelt dat zij op 19 december 2017 nog een (derde) Term Sheet heeft gestuurd. Na contacten over deze (derde) Term Sheet heeft een bestuurder van Reesink aan UTB laten weten dat er in haar ogen nog geen overeenstemming was. UTB ziet dit – zoals hierboven beschreven – anders en stelt dat er wel sprake is van een overeenkomst op hoofdpunten en stapt naar de rechtbank.

De Rechtbank Gelderland wijst de vorderingen van UTB af. Ook het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden geeft Reesink gelijk: UTB mocht niet vertrouwen op een overeenkomst op hoofdpunten omdat partijen het nog niet eens waren over één van de drie wezenlijke hoofdpunten die onlosmakelijk verbonden waren aan de koop, namelijk het vervuilde onroerend goed. Het verder onderhandelen raakte bovendien ook steeds verder buiten beeld vanwege tijdsdruk bij Reesink. Dat betekende in dit geval vanwege de bekende tijdsdruk dat UTB er minder op mocht vertrouwen dat een overeenkomst tot stand was gekomen of zou komen.

Tips en Tricks om gebondenheid te voorkomen

Hoe voorkom je discussies over de vraag of sprake is van een overeenkomst op hoofdpunten tijdens onderhandelingen? Het klinkt simpel, maar in de praktijk blijft het lastig: maak hele duidelijke afspraken in de voorfase. Als er gebruik wordt gemaakt van bijvoorbeeld een Term Sheet, Heads of Agreement of Letter of Intent, zorg er dan voor dat deze een beding bevatten die duidelijk maakt wat het karakter is van de Term Sheet, wat deze precies regelt, wanneer deze vervalt en wanneer sprake is van een bindende overeenkomst (bijvoorbeeld door te werken met opschortende voorwaarden). Partijen kunnen ook gebruik maken van zogeheten “subject to-bepalingen” die stellen bijvoorbeeld dat pas een overeenkomst tot stand komt als partijen het eens zijn over alle onderdelen van de overeenkomst, een “subject to contract”, als alle (bevoegde) partijen de schriftelijke overeenkomst ook hebben ondertekend, een “subject to signature”, of als het bestuur heeft ingestemd met de overeenkomst, “subject to board approval”. Hiermee kan onzekerheid voorkomen worden.

Meer weten over term sheets, bovenstaande tips of wilt u simpelweg sparren over de inhoud van deze blog, neem dan contact op met Suzanne Poutsma en Merel van Bunge.