Een extra aandeelhouder betrekken bij mijn onderneming: welke vormen zijn er?

Zoals mijn collega Frans Bakker al schreef, komen start- en scale-ups vaak in een fase waarin de oprichters het niet meer alleen aan kunnen. Naast de behoefte om collega’s aan te nemen, zoals uiteengezet is in dit artikel, kan het nodig zijn om nieuwe aandeelhouders bij de vennootschap te betrekken.

Er zijn verschillende redenen hiervoor denkbaar. Zo kan het zijn dat men een investeerder heeft gevonden die als tegenprestatie voor zijn investering aandeelhouder wil worden met de bijbehorende winst- en/of zeggenschapsrechten. Of men wil bij de onderneming betrokken personen, die waardevol zijn vanwege hun expertise en ervaring, aan de vennootschap binden door hen aandeelhouder te laten zijn.

Een (virtueel) bezoekje aan de notaris is hiervoor onvermijdelijk. Bij het inschakelen van de notaris is het handig om te weten welke juridische opties er zijn om iemand als aandeelhouder bij een vennootschap te betrekken. Die worden in deze bijdrage kort uiteengezet, samen met wat aandachtspunten waarop gelet moet worden bij het betrekken van een nieuwe aandeelhouder.

Aandelenoverdracht

Een aandelenoverdracht is één van de mogelijkheden. In dat geval verkopen en leveren de huidige aandeelhouder(s) een deel van de door hem/haar/hen gehouden aandelen aan de nieuwe aandeelhouder. Kenmerkend hiervoor is dat er een koopprijs voor de aandelen door de verkoper aan de koper(s) moet worden betaald. In deze situatie vindt er geen verandering plaats in het vermogen van de vennootschap zelf, maar slechts op het niveau van haar aandeelhouders.
Dit zal niet altijd wenselijk zijn, zeker niet in het geval waarin een investeerder bij de vennootschap wordt getrokken. Dan is juist een kapitaalinjectie in het vermogen van de vennootschap gewenst en zal een uitgifte van aandelen een betere optie zijn.

Uitgifte van aandelen

Bij een uitgifte van aandelen worden nieuwe aandelen door de vennootschap aan de nieuwe aandeelhouder uitgegeven. Er verandert dus niets in het aantal aandelen dat door de huidige aandeelhouder(s) wordt gehouden. Tegenover de verkrijging van de nieuwe aandelen staat een stortingsverplichting op de aandelen, die betaald zal moeten worden aan de vennootschap. Deze stortingsverplichting moet ten minste gelijk zijn aan de nominale waarde van de uitgegeven aandelen, maar kan ook hoger zijn. Het gedeelte van de stortingsverplichting dat de nominale waarde overstijgt zal worden aangemerkt als agio en komt in de agioreserve terecht.

Aandachtspunten bij een nieuwe aandeelhouder

Bij het toetreden van een nieuwe aandeelhouder moet (onder meer) rekening worden gehouden met de volgende aandachtspunten:

• Aandeelhoudersrechten: In beginsel zijn aan alle aandelen dezelfde aandeelhoudersrechten, zoals winst- en stemrechten, verbonden. Het is mogelijk hiervan af te wijken, maar dan moeten de statuten verschillende soorten aandelen kennen waaraan verschillende rechten toekomen, en dat moet in de statuten van de vennootschap worden geregeld.
• Aandeelhoudersovereenkomst: vaak zullen specifieke afspraken worden gemaakt over de voorwaarden waaronder een nieuwe aandeelhouder bereid is om toe te treden. Die worden gebruikelijk vastgelegd in een aandeelhoudersovereenkomst. Onderwerpen die hierin gebruikelijk worden geregeld zijn onder meer de wijze van besluitvorming en de financiering van de onderneming. Ook kan een aandeelhoudersovereenkomst een regeling met betrekking tot aandeelhoudersrechten bevatten.
• Verwatering van het aandelenbelang: vanzelfsprekend slinkt het aandelenbelang van de huidige aandeelhouder(s) bij  een overdracht van aandelen. Hoewel er bij uitgifte van aandelen niets verandert in het aantal aandelen dat door de huidige aandeelhouder(s) wordt gehouden, verwatert het belang wel doordat er nieuwe aandelen bij komen. Dit heeft onder meer gevolgen voor de winst- en stemrechtverhouding en de gerechtigdheid tot de agioreserve (indien en voor zover daar sprake van is).
• Gerechtigdheid tot de agioreserve: alle aandeelhouders zijn in verhouding van hun aandelenbelang gerechtigd tot de agioreserve. Mocht het voorkomen dat één aandeelhouder meer agio heeft gestort of zal storten dan de andere aandeelhouders, dan kan dit ongewenste gevolg hebben. Dit is op te lossen door het creëren van soorten aandelen met daaraan separate agio reserves gekoppeld. 
• Natuurlijk persoon of persoonlijke holding: voor de nieuwe aandeelhouder is het het overwegen waard om met een persoonlijke holding vennootschap aandeelhouder te worden in plaats van de aandelen in privé te verkrijgen. Het deelnemen met een persoonlijke holding kan diverse (fiscale) voordelen opleveren. Het is te adviseren om dit met een fiscaal adviseur af te stemmen.