De douane neemt over tal van onderwerpen beslissingen. Soms zijn dat beslissingen op aanvraag, zoals een beslissing op een aanvraag voor een douanevergunning of een bindende tarief inlichting; soms betreft het ook een beslissing die zonder voorafgaande van een belanghebbende wordt genomen, zoals bijvoorbeeld het doen van mededeling van een (aanvullende) douaneschuld. Juridisch wordt een beslissing van de douane aangeduid als een “beschikking”. Het begrip beschikking is in het Douanewetboek van de Unie (Verordening (EU) nr. 952/2013) gedefinieerd als: ‘elke beslissing welke verband houdt met de douanewetgeving die door een douaneautoriteit over een bepaald geval wordt genomen en die voor de betrokken persoon of personen rechtsgevolgen heeft’.
Wanneer je het als belanghebbende niet eens bent met een beslissing van de douane, kan je hiertegen beroep instellen. Het “recht op beroep” is neergelegd in artikel 44 van het Douanewetboek van de Unie. Dat bepaalt: ‘Eenieder heeft het recht op beroep in te stellen tegen beschikkingen van de douaneautoriteiten die betrekking hebben op de toepassing van de douanewetgeving en die hem rechtstreeks en individueel raken’.
De lidstaten van de EU moeten op grond van de EU douanewetgeving minimaal voorzien in een beroepsprocedure in twee fasen:
De invulling van de beroepsprocedure zelf (inclusief termijnen) wordt overgelaten aan het nationale recht van de lidstaten, maar deze moet wel een vlot verloop kennen. Ook tegen niet tijdig een genomen beslissing van de douane staat overigens beroep open op grond van de EU douanewetgeving.
De beroepsprocedure is in Nederland geregeld in onder meer de Algemene wet op het bestuursrecht en de Algemene douanewet. In Nederland noemen wij de eerste fase “bezwaar”. De rechtbank Noord-Holland, te Haarlem, heeft een in douanezaken gespecialiseerde douanekamer. Wanneer in de tweede fase van het beroep de onafhankelijke rechter wordt betrokken bij het dispuut tussen de belanghebbende en de douane, wordt de douanekamer van de rechtbank Noord-Holland betrokken.
Wanneer de douane een beschikking afgeeft die nadelig is, kan de belanghebbende die daardoor rechtstreeks en individueel wordt geraakt tegen deze beslissing in bezwaar gaan. Enkele voorbeelden van nadelige beschikkingen in de douanepraktijk waartegen bezwaar openstaat, zijn:
Voordat de douane een ongunstige beschikking neemt, is de douane op grond van de EU douanewetgeving echter verplicht om de belanghebbende een vooraankondiging te sturen. In de voorgenomen beslissing moet de douane de gronden vermelden waarop zij van plan is de beslissing te baseren. De belanghebbende moet in de gelegenheid worden gesteld om zijn standpunt ten aanzien van de voorgenomen beslissing te geven. In de regel krijgt hij hiervoor 30 dagen de tijd.
Het is verstandig gebruik te maken van het recht om, desgewenst met de hulp van een in het douanerecht gespecialiseerde advocaat, een zienswijze in te dienen. Op die manier kan de belanghebbende nog voordat de douane daadwerkelijk een beslissing heeft genomen vroegtijdig verweer voeren. Mogelijk is de douane dan nog op andere gedachten te brengen, en misschien ziet de douane wel geheel af van de voorgenomen nadelige beschikking. Het is in de voorprocedure veelal ook mogelijk om de stukken waarop het voornemen is gebaseerd in te zien en om in gesprek te gaan met de douane.
Mocht de douane alsnog overgaan tot het nemen van de nadelige beschikking, dan kan hiertegen in Nederland binnen 6 weken (formeel) bezwaar worden ingediend. Het is van belang om de beschikking goed te controleren. Het kan zijn dat er meerdere gronden van bezwaar kunnen worden aangevoerd.
Betreft de beschikking die de belanghebbende wil aanvechten een Uitnodiging tot Betaling (mededeling van een douaneschuld), dan is niet alleen bezwaar mogelijk, maar behoort ook een verzoek om terugbetaling of kwijtschelding op grond van de EU douanewetgeving tot de mogelijkheden.
Denk bij een Uitnodiging tot Betaling ook altijd aan het tijdig vragen van betalingsuitstel. De betalingstermijn bedraagt 10 dagen, en het instellen van bezwaar schorst de betalingsverplichting niet (automatisch).
De bezwaarprocedure bij de douane (fase 1 van het recht op beroep) is redelijk flexibel. Nadat de belanghebbende zijn bezwaar van een motivering heeft voorzien, zal de douane een voorlopige beschouwing geven. Eventueel kan een hoorgesprek plaatsvinden. De belanghebbende zal in staat worden gesteld op het hoorverslag en de voorlopige beschouwing te reageren. Pas daarna doet de douane uitspraak op het bezwaar.
Mocht de belanghebbende het niet eens zijn met de uitspraak op het bezwaar dan voorziet de wetgeving in de mogelijkheid om binnen 6 weken een beroepsprocedure bij de rechtbank te starten.
In Nederland gaat de rechtsbescherming nog verder. Na beroep bij de Rechtbank Noord-Holland is er hoger beroep mogelijk bij de gespecialiseerde douanekamer van het Gerechtshof Amsterdam, en eventueel een cassatieprocedure bij de Hoge Raad der Nederlanden.
Het komt in de douanepraktijk regelmatig voor dat vragen over de geldigheid of de juiste interpretatie van de douanewetgeving worden voorgelegd aan het Hof van Justitie in een zogenoemde prejudiciele procedure. Het douanerecht is op EU niveau geharmoniseerd en uiteindelijk is alleen het Hof van Justitie bevoegd om zich uit te spreken over de geldigheid of de juiste interpretatie van bepalingen in het EU douanerecht.
Procederen is een vak; ook in het douanerecht. De douane is over het algemeen een taaie procespartij die een eenmaal ingenomen standpunt niet zomaar zal prijsgeven. Zeker in de fase bij de onafhankelijke douanerechter, is het verstandig de hulp in te schakelen van een gespecialiseerde advocaat die ervaring heeft in het voeren van procedures tegen de douane.
De advocaten en fiscalisten van Ploum’s team Douane, Handel en Logistiek hebben zeer veel ervaring in het voeren van procedures tegen de douane, in bezwaar, beroep, hoger beroep, alsook in cassatie bij de Hoge Raad en bij het Hof van Justitie. Ook hebben zij al regelmatig in de voorprocedure de douane er van weten te overtuigen een voorgenomen ongunstige beschikking niet te nemen of deels bij te stellen.
Ons team is daarnaast ook gespecialiseerd in civielrechtelijke procedures waartoe claims van de douane aanleiding kunnen geven (beslag, regres- en aansprakelijkheidsvorderingen) en ook in strafzaken die in de douanepraktijk kunnen voorkomen.
Ongunstige beschikkingen van de douane (in het bijzonder navorderingen en beslissingen om vergunningen niet te verlenen of in te trekken), kunnen een enorme impact hebben op de (financiële) positie, reputatie en continuïteit van uw onderneming. Ploum kan daarbij adviseren, maar uiteraard zetten wij ons ook in om de schade te beperken als risico’s zich hebben verwezenlijkt.
Met uw inschrijving blijft u op de hoogte van de laatste juridische ontwikkelingen op dit gebied. Vul hieronder uw gegevens in om per e-mail op te hoogte te blijven.
Blijf op de hoogte van de laatste juridische ontwikkelingen in uw sector. Vul hieronder uw gegevens in om op maat gesneden juridische updates en uitnodigingen voor evenementen te ontvangen.
Volgen wat u interessant vindt
Krijg aanbevelingen op basis van uw interesses
{phrase:advantage_3}
{phrase:advantage_4}
We vragen u om uw voor- en achternaam zodat wij die kunnen gebruiken als u zich bijvoorbeeld inschrijft op een Ploum Kennisevent.
Er wordt automatisch een wachtwoord voor u aangemaakt. Zodra uw account is aangemaakt ontvangt u dit wachtwoord in een welkomstmail. U kunt er direct mee inloggen. Dit wachtwoord kunt u indien gewenst ook zelf aanpassen via de wachtwoord vergeten functie.
