Actualiteiten rondom stinkende zaakjes: mestfraude

Boer wil verduurzamen om uit de (mest)crisis te komen

Uit een recent opinieonderzoek onder bijna 2300 boeren, dat dagblad Trouw liet uitvoeren, blijkt dat 80% van de Nederlandse boeren bereid is over te stappen naar een natuurvriendelijke werkwijze. Boeren geven aan dat zij willen veranderen en vergroenen, als er duidelijkheid komt in het beleid. De Nederlandse boeren zijn regelmatig in het nieuws vanwege mestfraude. Uit een onderzoek van NRC blijkt dat 64% van de mestbedrijven in Oost-Brabant en Noord Limburg is veroordeeld, beboet of verdacht. Gezien het feit dat er een aantal onzekere factoren is, is de totale omvang van de fraude volgens de minister van Landbouw, natuur en voedselkwaliteit (de ‘Minister’) niet goed vast te stellen. Deze informatie is verkregen uit verkennende gesprekken van de Minister met het onderzoeksinstituut Wageningen Economic Research.

Wat is mestfraude?

In mest zitten stikstof en fosfaat. De boer wil zijn gewassen graag bemesten, maar te hoge concentraties van deze twee stoffen zijn slecht voor het milieu en de gezondheid. Om het milieu te beschermen zijn er Europese regels die bepalen dat niet alle mest van een boer op het land mag worden gestrooid. Overtollige mest moet worden afgevoerd naar andere boeren of naar het buitenland. Maar dit kost geld, en sommige boeren geven er de voorkeur aan om de mest in het eigen bedrijf te gebruiken. De oplossing die vervolgens werd gevonden was een op het oog simpele: doen alsof mest wordt afgevoerd, terwijl het in werkelijkheid op het land wordt gebruikt. Zo vervalsten boeren en mesttransporteurs vervoersdocumenten, manipuleerden zij monsters en omzeilden daarbij wettelijk verplichte controleapparatuur. Door de mest over het land te verspreiden, drukten de boeren de kosten. Daardoor kwam meer stikstof en fosfaat in het grond- en oppervlaktewater terecht. Mestfraude is naar onze ervaring al gauw gecompliceerd; er is vaak sprake van diepgaand onderzoek. Verschillende data (monsterbemestingen, rittenlijsten, tachograaf en gps-gegevens) moeten gecombineerd worden om fictieve en daadwerkelijke meststromen inzichtelijk te krijgen.

Acties Minister

De Minister geeft in een Kamerbrief van 25 mei 2018 aan dat zij deze fraude op verschillende manieren wil tegengaan. De acties moeten gericht zijn op het wegnemen van de vanzelfsprekendheid van de fraude. Daarnaast wil de Minister een gedragscode waarmee ondernemers verklaren zich aan de regels te houden. Verder moet door het inwinnen van data moderne technologie een rol spelen om frauderen moeilijker te maken. Regelgeving moet worden vereenvoudigd. Er zal een robuuster stelsel moeten komen met een effectieve handhaving. Bovendien zullen de subsidies voor frauderende bedrijven geschrapt worden en/of worden teruggevorderd. Nu krijgen mestfraudeurs subsidie voor mestverwerkingsinstallaties. De Minister heeft met de sector afgesproken om iedere drie maanden te bespreken of de gestelde doelen gehaald worden. Eén van die doelen is het verbeteren van de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater, waardoor Nederland voldoet aan de verplichtingen van de Nitraatrichtlijn (richtlijn 91/676/EEG). Deze richtlijn heeft tot doel om de waterverontreiniging die wordt veroorzaakt of teweeggebracht door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen, en verdere verontreiniging te voorkomen.

Conclusie

Hoewel de exacte omvang van mestfraude onbekend is, kan wel gezegd worden dat mestfraude schadelijk is voor het milieu en de gezondheid. De Minister wil een cultuuromslag bewerkstelligen en is van mening dat een moderne technologie en een gedragscode kunnen helpen om mestfraude tegen te gaan. Ook is het van belang dat het Nederlands mestbeleid gaat voldoen aan de Nitraatrichtlijn. Heeft u vragen over mestfraude, neem dan contact op met Canan Korkmaz of Jouko Barensen.