De Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020: de aansprakelijkheidsregeling nader beschouwd

Vooraf: wat is een bouwteam?

Een opdrachtgever die een (bouw)werk naar eigen ontwerp wil realiseren zal het ontwerp zoveel mogelijk willen optimaliseren, o.a. op het gebied van kosten, kwaliteit en efficiëntie. Een manier voor een opdrachtgever om dit te doen is om een of meer uitvoerende partijen (dikwijls aannemers), als deskundige(n) op het gebied van de uitvoering van (bouw)werken en de daarmee samenhangende aspecten, reeds in de ontwerpfase bij het bouwproject te betrekken. De aannemer zal in de rol van adviseur (hierna: ‘aannemer-adviseur’) zijn ervaring en deskundigheid uit de uitvoeringsfase ter beschikking stellen door voorstellen te doen met betrekking tot onder meer kosten, kwaliteit en efficiëntie.

Kortom, het bouwteam is een op een overeenkomst gebaseerd samenwerkingsverband tussen een opdrachtgever en een of meer door hem ingeschakelde adviseur(s), dat als doel heeft om gezamenlijk het meest optimale ontwerp voor het uit te voeren (bouw)werk te maken.

Algemene opmerking over de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020

De Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 is niet paritair tot stand gekomen en dat is in onze optiek een gemiste kans. Aan het model hebben vijf adviseurs gewerkt (een advocaat en vier raadgevend ingenieurs). Het model van Duurzaam Gebouwd is daarmee ook geen contractmodel of set van algemene voorwaarden zoals bedoeld in voorschrift 3.9 C van de Gids Proportionaliteit (2e herziening, 2020).

Uit het voorwoord van het model blijkt dat Duurzaam Gebouwd bij het opstellen van de modelovereenkomst als uitgangspunt heeft gehanteerd om vooral kleine en middelgrote projecten te bedienen.

Het is ons daarnaast ook opgevallen dat de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 omvangrijker is dan het VGBouw Model: waar formuleringen in het VGBouw Model beknopter zijn, bevat de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 naast de modelteksten ook de nodige opties en suggesties aan partijen. Daarnaast wordt in laatstgenoemd model de taken van de deelnemers in teamverband en de individuele taken van de deelnemers uitvoeriger omschreven.

Aansprakelijkheid van de aannemer-adviseur

De aansprakelijkheidsregeling in de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 bevat de volgende vier elementen:

Het eerste element

De opdrachtgever vrijwaart de aannemer-adviseur tegen aanspraken van derden (niet zijnde diens eigen deelnemers) indien en voor zover de aanspraken verband houden met de werkzaamheden die de aannemer-adviseur uit hoofde van de bouwteamovereenkomst heeft verricht. Dit laat echter onverlet de mogelijke aansprakelijkheid van de aannemer-adviseur jegens opdrachtgever;

Het tweede element

De aansprakelijkheid van de aannemer-adviseur uit hoofde van de bouwteamovereenkomst wordt beheerst door artikelen 13, 14 en 15 van de DNR 2011 (herziende versie, 2013). Dit betekent dat: 

a. de aannemer-adviseur jegens de opdrachtgever aansprakelijk is voor zijn toerekenbare tekortkoming (art. 13 DNR 2011, waarbij het onzes inziens ook vanzelfsprekend lijkt dat daarbij aansluiting wordt gezocht bij de definitie van die term uit art. 1 DNR 2011);
b. in geval van een toerekenbare tekortkoming de aannemer-adviseur uitsluitend aansprakelijk is voor de vergoeding van directe schade (art. 14 DNR 2011);
c. de door de aannemer-adviseur te vergoeden schade beperkt is tot een bedrag gelijk aan de advieskosten met een maximum van EUR 1.000.000,-- of tot een bedrag gelijk aan driemaal de advieskosten met een maximum van EUR 2.500.000,-- (art. 15 DNR 2011).

Met de verwijzing naar voornoemde DNR-bepalingen voor de aansprakelijkheid van de aannemer-adviseur ‘uit hoofde van de bouwteamovereenkomst’ lijkt het model van Duurzaam Gebouwd een voor de aannemer-adviseur gunstiger aansprakelijkheidsregeling te bevatten dan het VGBouw Model. Wij lichten dit toe.

Het VGBouw model bevat in art. 13 een aansprakelijkheidsbeperking. De aansprakelijkheid van de aannemer-adviseur voor adviezen en ontwerpen zoals bedoeld in art. 13 wordt beheerst door de RVOI 1987 waarin – net zoals in de DNR 2011 – een maximumbedrag aan te vergoeden schade is opgenomen. Deze aansprakelijkheidsbeperking heeft echter alleen betrekking op de in art. 12 VGBouw Model genoemde situatie (“De verantwoordelijkheid voor adviezen en ontwerpen ligt bij degene op wiens specifieke terrein in het bouwteam die adviezen en ontwerpen betrekking hebben, mits diegene die adviezen en ontwerpen heeft aanvaard en tot de zijne gemaakt”) en niet op de (primaire) werkzaamheden van de aannemer-adviseur uit hoofde van art. 6 VGBouw Model (“De aannemer stelt aan het bouwteam zijn specifieke ervaring en deskundigheid op het gebied van de uitvoering van bouwwerken en de daaraan verbonden kosten ter beschikking”).

Toegespitst op de adviesrol van de aannemer-adviseur in het bouwteam betekent dit: als architect X met een idee komt liggend op het terrein van aannemer Y en aannemer Y vindt dit een goed idee, dan kan hij het omarmen. Conform art. 12 VGBouw Model verschuift de aansprakelijkheid van architect X naar aannemer Y. Aannemer Y’s aansprakelijkheid is alsdan (kort gezegd) beperkt tot de hoogte van de advieskosten en komt daarmee overeen met de aansprakelijkheidsbeperking die X zal zijn overeengekomen met de opdrachtgever in zijn overeenkomst inzake de ontwerpwerkzaamheden (voorbeeld ontleend aan M.A.B. Chao Duivis, ‘Het bouwteam model. Een studie naar de juridische vormgeving en het functioneren in de praktijk’, Bouwrecht Monografie nr. 34. Stichting IBR: 2012).

In het VGBouw Model zijn op de bouwteamwerkzaamheden van de aannemer-adviseur dus twee regimes van toepassing. Het ene regime is dat van de beperkte aansprakelijkheid ex art. 13 VGBouw Model wanneer het gaat om adviezen of ontwerpen die op zijn terrein liggen, maar afkomstig zijn van een ander bouwteamlid en door de aannemer-adviseur zijn aanvaard en tot de zijne gemaakt. Het andere regime is dat van de aansprakelijkheid op grond van het Burgerlijk Wetboek voor de werkzaamheden uit hoofde van art. 6 VGBouw Model.

De Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 lijkt dit onderscheid niet te maken en één aansprakelijkheidsregime voor alle deelnemers te hanteren, waarbij ook de aannemer-adviseur zich voor zijn eigen inbreng mag beroepen op de aansprakelijkheidsbeperking uit de DNR 2011. Dit is in onze optiek overigens ook beter passend bij de rol die de aannemer in bouwteamverband heeft, te weten als adviseur en niet als (uitvoerende) aannemer.

Het derde element

De aannemer-adviseur is niet verantwoordelijk voor een suggestie die hij doet op het terrein van een andere deelnemer vanuit opdrachtgever, indien die andere deelnemer vanuit opdrachtgever deze suggestie overneemt. Dit laat de waarschuwingsplicht van de aannemer-adviseur onverlet;

Het vierde element

Uit het enkel deelnemen aan besluitvorming in een bouwteam vloeit voor de aannemer-adviseur geen verantwoordelijkheid voort voor besluiten genomen door het bouwteam. Deze explicitering in de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 zal op steun van aannemers kunnen rekenen nu het in de praktijk niet zelden voorkomt dat aannemers hierop worden aangesproken.

Conclusies

De Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 hanteert een aansprakelijkheidsregime dat – ten opzichte van het VGBouw Model – aannemersvriendelijk(er) lijkt: de aansprakelijkheid van de aannemer-adviseur is voor al zijn werkzaamheden onder de overeenkomst beperkt. Dit is in onze optiek in lijn met de rol die de aannemer in bouwteamverband heeft, te weten een van de adviseurs van de opdrachtgever. Hiermee lijken de opstellers van de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 de aansprakelijkheidsbeperking van de aannemer-adviseur gelijk te trekken met die van de andere adviseurs in het bouwteam (waar een dergelijke aansprakelijkheidsbeperking op grond van de gebruikelijke adviseursvoorwaarden dikwijls de norm is).

De praktijk zal uitwijzen of en hoe de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 in de praktijk zal worden ingezet naast het VGBouw Model (dat in tegenstelling tot de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 wel paritair tot stand is gekomen). De verwachting is dat aannemer-adviseurs de nieuwe aansprakelijkheidsregeling zullen omarmen, hetzij door met de Modelovereenkomst Bouwteam DG 2020 te gaan werken of door bij de onderhandelingen over het VGBouw Model een gunstiger aansprakelijkheidsregeling te bedingen.

Wilt u meer weten over bouwteamovereenkomsten? Neem dan contact op met onze partner Bouwrecht Jacob Henriquez via e-mail: j.henriquez@ploum.nl of tel: 0612101368.