Actualiteiten afvalstoffenrecht

Het afvalstoffenrecht ontwikkelt zich voortdurend. Er is enerzijds veel regelgeving om de negatieve gevolgen van afvalstoffen voor gezondheid en milieu te beperken. Anderzijds wil Nederland in 2050 circulair zijn: een economie zonder afval, die volledig draait op herbruikbare grondstoffen. Wij zetten periodiek de belangrijkste ontwikkelingen in het afvalstoffenrecht op een rij.

1. Afvalbedrijven verliezen kort geding tegen invoering importheffing afval

Afvalbedrijven Attero en AVR hebben het kort geding dat zij aanspanden tegen de Staat om de invoering van de importheffing op buitenlands afval op te schorten verloren. Het invoeren van de importheffing maakt onderdeel uit van de inspanningen van het kabinet om het Urgenda-doel voor 2020 te halen. Het reduceren van de import (en daarmee verbranding) van buitenlands afval moet leiden tot een lagere nationale CO2-uitstoot. De afvalbedrijven wilden de invoering voorkomen en spanden een kort geding aan tegen de staat. Zij stelden dat ze financieel hard worden geraakt door de onverwachte importheffing. De bedrijven twijfelen verder aan de berekeningen achter de beoogde CO2-besparing. De voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag heeft de vordering op 18 december afgewezen. De rechter vindt de wetswijziging niet onmiskenbaar onverbindend. Hij komt tot het voorlopige oordeel dat de Staat mag aannemen dat de maatregel positief zal bijdragen aan CO2-reductie. Ook kan volgens de rechter niet worden geoordeeld dat de afvalbedrijven zijn verrast door de maatregel. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel tot invoering van de importheffing op 17 december 2019 aangenomen. Met de stemming is de wet definitief. De invoering van de heffing staat gepland op 1 januari 2020. Kamerlid Ziengs (VVD) diende op 12 december 2019 nog wel een motie in waarin de regering wordt opgedragen om te monitoren of de doelstelling van een reductie van 0,2 megaton CO2 ook daadwerkelijk wordt gehaald.

2. Grootschalige ILT controle: 10% afvaltransporten voldoet niet aan EVOA

Bij controles van de ILT in oktober 2019 op grensoverschrijdende transporten van elektrisch afval en verontreinigd plastic afval is gebleken dat bijna 10% van de gecontroleerde afvaltransporten niet voldoet aan de Europese regels voor afvaltransporten naar het buitenland. De controles vonden plaats op snelwegen in Nederland en in de havens van Antwerpen, Vlissingen en Rotterdam. Deze controles waren onderdeel van de mondiale actie tegen milieucriminaliteit “30 days at Sea 2.0” van Interpol. Van de 220 controles voldeed bijna 10% niet aan de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA). Alle afvaltransporten die niet voldeden aan de EVOA zijn teruggezonden om alsnog milieuverantwoord te worden verwerkt. Voor de zware overtredingen is een proces-verbaal opgemaakt en voor de lichte overtredingen zijn waarschuwingen uitgedeeld.

3. Minister wil expliciete informatieplicht aanwezigheid ZZS in afvalstoffen

De Minister voor Milieu en Wonen wil in de wet de verplichting opnemen om informatie te verstrekken over de aanwezigheid van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) in afvalstoffen. De verplichting zal worden opgenomen in het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen. Hij schrijft dat in een brief aan de kamer. De ILT stelde in een recent rapport vast dat de afvalketen een belangrijke verspreidingsroute is van GenX-stoffen. Deze stoffen kregen in juni van dit jaar het predicaat ZZS. De Minister wil daarom de wettelijke grondslag voor informatieverstrekking in de afvalketen te versterken. Op dit moment kan het vermelden van informatie over de aanwezigheid van (potentiele) ZZS in afvalstromen slechts worden beschouwd als een redelijke invulling van artikel 10.39 van de Wet milieubeheer en de algemene zorgplicht die geldt op grond van artikel 1.1a van de Wet milieubeheer. De Tweede Kamer wordt over deze versterking van de informatieplicht in de loop van volgend jaar nader geïnformeerd. Naar aanleiding van de zorgen over PFAS-stoffen, een andere (potentiële) ZZS, in afvalstromen diende GroenLinks op 12 december 2019 een motie in waarin de regering wordt verzocht om een gesloten ketenaanpak uit te werken voor het transport en de verwerking van afval met PFAS-stoffen. Doel is het voorkomen van (kruis)besmetting met PFAS-stoffen,

4. GroenLinks wil export plastic afval naar niet-OESO landen aan banden leggen

GroenLinks wil dat de regering in kaart brengt welke juridische stappen er te zetten zijn om de export van plastic afval naar landen buiten de OESO aan banden te leggen. Kamerleden Kröger en Laçin dienden daarom op 12 december 2019 een motie van die strekking in. De Kamerleden constateren dat er op dit moment nog veel plastic naar landen buiten Europa wordt geëxporteerd, in de veronderstelling dat het daar gerecycled wordt, terwijl in sommige van deze landen, zoals Indonesië en Maleisië, de mogelijkheden tot recycling zeer beperkt zijn. Dit leidt volgens de Kamerleden in de praktijk tot het storten of verbranden van plastic, hetgeen vanuit een milieuperspectief onwenselijk is. Zij willen dat wordt onderzocht of de export naar deze landen aan nadere regels kan worden onderworpen.

5. ABRvS legt artikel 9 lid 8 sub c beperk EVOA beperkt uit: toestemming voor overbrenging ten onrechte ingetrokken

Overtreding van een algemene regel met directe werking, zoals opgenomen in artikel 8 Besluit bodemkwaliteit, kan niet leiden tot intrekking van een toestemmingen voor de overbrenging van beeldbuisglas op grond van artikel 9 lid 8 sub c EVOA. Dat oordeelt de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in een uitspraak van 6 november 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:3741). Appellante bewerkt in haar inrichting beeldbuizen, zogeheten Cathode Ray Tubes (CRT’s). Na de bewerking wordt het CRT-glas overgebracht naar de inrichting van appellante, waar het wordt toegepast in betonproducten. De CRT’s worden geregeld vanuit het buitenland naar de inrichting van appellante overgebracht om te worden verwerkt. De Staatssecretaris heeft in 2018 op grond van (onder meer) artikel 9 lid 8, sub c EVOA (Verordening EG 1013/2006) vijftien toestemmingsbesluiten voor de overbrenging van deze afvalstoffen ingetrokken. Op grond van dit artikel trekt het bevoegd gezag de toestemming voor een overbrenging van afvalstoffen in, wanneer zij er kennis van krijgt dat de afvalstoffen niet conform de vergunning van de inrichting waarin de genoemde handeling plaatsvindt, nuttig worden toegepast of verwijderd. Het CRT-glas wordt volgens de Staatssecretaris niet conform de vergunning van appellante verwerkt. In dat kader stelt de staatssecretaris zich onder meer op het standpunt dat de algemene regels van artikel 18 van het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) worden overtreden (handelen in strijd met een normdocument bij de toepassing van de verkregen betonproducten). De staatssecretaris is van mening dat artikel 9 lid 8 sub c EVOA ook van toepassing is wanneer in strijd met algemene regels wordt gehandeld. De Afdeling stelt vast dat de vigerende omgevingsvergunning niet wordt overtreden. De Afdeling oordeelt verder dat strijdigheid met artikel 18 Bbk niet kan leiden tot intrekking op grond van artikel 9 lid 8 sub c EVOA. Strijd met de bedoelde regels, verandert volgens de Afdeling niet de inhoud en de reikwijdte van de verleende omgevingsvergunning en maakt niet dat de afvalstoffen niet overeenkomstig de vergunning worden verwerkt. De Afdeling komt tot de slotsom dat aan de intrekkingsbesluiten ten onrechte artikel 9, achtste lid, aanhef en onder c en d, van de EVOA ten grondslag is gelegd en verklaart het beroep van appellante dan ook gegrond. De Afdeling voorziet zelf in de zaak door de vijftien intrekkingsbesluiten te herroepen en te bepalen dat deze uitspraak in de plaats treedt van het vernietigde besluit.

6. Over Ploum

De specialisten van Ploum hebben veel ervaring met het afvalstoffenrecht. Wij staan op dagelijkse basis bedrijven bij die werken met (gevaarlijke) afvalstoffen. Heeft u vragen over de wet- en regelgeving met betrekking tot afvalstoffen? Bel of mail Stephan Sluiter, advocaat-partner binnen de vakgroep bestuursrecht (06 10 93 56 20 of s.sluiter@ploum.nl).